کتاب رایگان بازنمایی جامعۀ ایران در آینه چهلمین جشنواره فیلم فجر نشر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی

فیلم از دیدگاه هنر اجتماعی «بازنمایی» و از دیدگاه کالاهای فرهنگی «بازتولید» موضوعات و مسائل برخاسته از جامعه است. ازاینرو، یکی از راههای شناخت فرهنگ عمومی و مسائل اجتماعی در هر جامعه بررسی و تحلیل محتوای آثار هنری مانند فیلمهای آن جامعه در دوره زمانی مدنظر است. فیلمها ابزارهای جهتسازیاند که میتوانند بر نگرشها و متعاقباً رفتارها نسبت به مسائل تأثیر بگذارند درحالیکه خود نیز بازتابدهنده این رفتارها در فرهنگ عمومی هستند. مضامین فیلمهای هر دوره، بازتاب شرایط اجتماعی حاکم در آن دوره است. بهویژه در دیدگاه نظریهپردازان بازتاب، برای نفوذ به لایههای درون یک جامعه، بررسی و تحلیل فیلمهایی که در آن جامعه تولید و نمایش داده میشوند؛ ارزشمندند. همچنین در دیدگاه نظریهپردازان گفتمان، برای فهم جامعه تحلیل گفتمان انتقادی فیلمها کارآمد است. فیلمها با انگارهسازی از موضوعات و مسائل به بازتاب و گفتمانسازی و درنهایت به بازتولید آنها میپردازند. مثلاً پدر، مادر، عروس یا شیوههای همسرگزینی و امثالهم در طول فیلمهای پس از انقلاب، در سایه گفتمانها بازتاب و بازنماییهای متفاوتی داشتهاند که مطالعه طولی و روند تغییرات آنها در درک جامعه، فهم تصویر و کارکرد رسانهها مدنظر این مجموعه برنامه است. انگاره پدر در طول سالهای پس از انقلاب، در مجموعهها و فیلمها از انگاره پدر معتاد، پدر مبارز، پدر فداکار، پدر شهید، پدر مقتدر، پدر بیتفاوت و غیره بازنمایی شده است. بعضی از این انگارهها در فیلمها تکرار شدهاند یا به دلیل شیوه بازنمایی در اذهان ماندگار شدهاند و گاهی به خاطره جمعی و حتی ابژه نسلی تبدیل شدهاند.