تاریخِ بیهقی اثرِ ابوالفضل محمد بن حسینِ بیهقی از نفیسترین متونِ زبان فارسی است. این کتاب که در بین سالهایِ ۴۴۸ تا ۴۵۱ هجریِ قمری در شهرِ غزنین به نگارش در آمده به گزارشِ وقایعِ سالهای ۴۲۱ تا ۴۳۲ هجری یعنی دورانِ سلطنتِ مسعود غزنوی پسر سلطان محمودِ غزنوی اختصاص دارد. بخشِ نخست به یکی از حوادثِ جذابِ دورانِ جوانی و ولیعهدیِ مسعود در سرایِ باغِ عدنانیِ هرات اختصاص دارد. بخش دوم توطئهٔ سلطان محمود برای کشتن مسعود است. در جایی بهنام چاشتخواران در نزدیکیِ گرگانِ امروزی. بخش سوم به بیآبرو کردن فقیه شافعیِ بزرگِ عصر محمود و مسعود اختصاص دارد. در بخش چهارم و به مناسبت بیآبرو کردن بوبکرِ حصیری؛ بیهقی داستانی از افشین و بودلف دو سردار ایرانی و عربِ معتصم نقل میکند. بخش پنجم داستان پُر آبِ چشمِ اعدامِ حسنکِ وزیر است. بخش ششم و هفتم از جذابترین بخشهای تاریخ بیهقی است. دو سالارِ بزرگ مسعود یعنی اریارق و حاجبغازی بهطرزی عجیب دستگیر میشوند. بخش هشتم و نهم به دستگیری امیریوسف عمویِ مسعود اختصاص دارد. غلام امیریوسف یعنی طغرل به عنوان جاسوسِ مسعود زمینه را برای زندانی کردن امیریوسف فراهم میکند. بخش دهم به همکاری کردن مسعود و بوسهل زوزنی در پس گرفتن «مال صلتی» اختصاص دارد. بخش یازدهم توطئهٔ بوسهل زوزنی و مسعود علیه یکی از بزرگترین سرداران عصر غزنوی یعنی آلتونتاش خوارزمشاه است. بخش دوازدهم در ادامهٔ ماجرای توطئه علیه خوارزمشاه است. با تدبیرِ میمندیِ وزیر، بوسهلِ زوزنی قربانی میشود. بخش سیزدهم داستان مستقل و نغزی است دربارهٔ وزیرِ پیشینِ سامانیان. بخش سیزدهم نیز به انتقامکشیِ آخرینِ وزیر بزرگِ مسعود یعنی احمدِ حسنِ میمندی از ابوالقاسم کثیر صاحبدیوانِ پیشینِ خراسان اختصاص دارد.