کتاب دولت باز بستر جهانی و راه پیش رو نشر انتشارات سنجش و دانش

رویکرد دولت باز راه زیادی را طی کرده است. در دهه گذشته، اصلاح طلبان بخش عمومی و جامعه مدنی در سال ۲۰۱۱ از سراسر جهان در یک جنبش جهانی گرد هم آمده اند تا با مشارکت هم درباره راه اندازی دولت باز همفکری نمایند. ماهیت متنوع برنامه های دولت باز کشورها باعث شده است که آنها اهداف سیاسی مختلفی از جمله تمرکز اولیه بر افزایش شفافیت به سوی اهداف بلندپروازانه تر مانند تقویت دموکراسی و ایجاد رشد فراگیر داشته باشند. با این حال تا کنون، اصلاحات دولت باز به طور کلی و ابتکارات مربوط به مشارکت شهروندان به طور خاص بر اساس مفاهیم ضعیف تعریف و با روش هایی به دور از استاندارد اجرا شده که با نتایج سیاست‌های استراتژیک ملی هم ارتباط نداشته است. امروزه، آگاهی از مفاهیمی وسیع‌تر و لازم درباره پیاده سازی موفقیت آمیز دولتهای آزاد و مشارکت شهروندان، چگونگی فهم و پاسخگویی بهتر به خواسته‌های شهروندان و کمک به بازگرداندن اعتماد مردم به نهادهای عمومی افزایش یافته است. این گزارش تجزیه و تحلیلی جامع و مبتنی بر داده از چگونگی اجرای روشهای دولت باز در حال حاضر کشورها، چالشهای اصلی آنها و فرصتهای استفاده نشده برای افزایش شفافیت، پاسخگویی و مشارکت شهروندان در چرخه سیاستگذاری و طراحی خدمات ارائه می دهد. تحویل پرسشنامه و چارچوب تحلیلی که گزارش بر اساس آن استوار است، حاصل بیش از یک دهه کار بر روی سیاستگذاری باز و فراگیر توسط دبیرخانه OECD است. این کار شامل گزارش های موضوعی و بررسی‌‌های ابتکارات ویژه دولت باز کشورها بوده و با گفتگوی سیاستی که در کمیته حکمرانی عمومی OECD و در سه شبکه منطقه ای(آمریکای لاتین و کارائیب، خاورمیانه و شمال آفریقا و آسیای جنوب شرقی) در زمینه دولت باز و نوآورانه به میزبانی OECD صورت گرفته غنی شده است. این گزارش نشان می دهد که کشورها از درک مفهومی به درک ابزاری اصلاحات در دولت باز رفته و از آن برای دستیابی به اهداف وسیع تر سیاستی مانند حکمرانی خوب و رشد فراگیر و نه صرفا به عنوان یک هدف درونی استفاده می کنند. اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد(SDGs) نمونه ای از این موارد است، زیرا سیاست ها و ابتکارات دولت باز نه تنها می تواند به هدف ۱۶ (صلح، عدالت و نهادهای قوی) کمک کند، بلکه برای دستیابی به سایر اهداف توسعه پایدار نیز مفید است. در راستای رویکرد جدید، این گزارش راه هایی را برای بهبود هماهنگی کل دولت با طرح دولت باز ملی نشان می‌دهد؛ رسیدن به این هماهنگی برای دستیابی به نتایج سیاست های یکپارچه و استراتژیک ضروری است. همچنین براساس درک خاص هر کشور از اصلاحات دولت باز و اقدامات متعاقب آن می بایست بسیاری از ابتکارات پراکنده را در یک استراتژی واحد دولت باز ملی ادغام نمود. در ادامه برای حمایت از جامعیت موضوع و ارائه یک مدل مرجع، OECD تعریف خاص خود را ارائه کرده است که می تواند با زمینه های خاص تاریخی، حقوقی، اجتماعی و اقتصادی کشورها نیز تطبیق داده شود. تعریف مذکور عبارت است از؛ دولت باز «فرهنگ حکمرانی مبتنی بر سیاست ها و شیوه های عمومی نوآور و پایدار با الهام از اصول شفافیت، پاسخگویی و مشارکت است که دموکراسی و رشد فراگیر را تقویت می کند.» موفقیت اصلاحات دولت باز تا حد زیادی به نحوه نظارت و ارزیابی تأثیرات و نتایج آنها بستگی دارد. با این حال، یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که شکاف مهمی بین کشورهای فراوانی که طرح‌های حکومت باز را فقط پایش می‌کند و کشورهای اندکی که آنها را ارزیابی می‌کنند وجود دارد. مسلماً فقدان دستورالعمل های شناخته شده بین المللی که زمینه های سیاستی مربوط به اصلاحات دولت باز و شاخص های استاندارد فرآیند و تأثیرات آن را مشخص می کند، مانع از جمع آوری داده های سالم از سیستم های نظارت و ارزیابی دقیق می شود. این گزارش زمانی تدوین شده که کشورها به طور فزاینده ای اذعان می کنند که مسائل پیچیده سیاستی که مباحث سیاسی روز را تعیین می کند، تنها توسط قوه مجریه قابل حل نیست. برخی از آنها در حال حاضر شامل شاخه های دیگر دولت(قوه مقننه، قضائیه و نهادهای مستقل دولتی) و دولتهای زیرمجموعه هستند، در نتیجه با وارد کردن آنها در طرح دولت باز ملی به سمت آنچه که OECD به عنوان «دولت باز» تعریف می کند حرکت می کنند. با این وجود، نتایج تلاش های قابل توجه همیشه مطابق انتظارات و خواسته های شهروندان نیست. این گزارش با داده های دقیق و تجزیه و تحلیل های مبتنی بر شواهد به شما کمک می کند تا اصلاحات دولت باز را با شرایط کنونی تطبیق داده و به وعده های خود عمل کنید. -قسمتی از متن کتاب-