کتاب مری داگلاس نشر انسان‌شناسی

مری داگلاس از شاگردان ایوانز پریچارد و در زمرۀ انسان‌شناسانی است که تأثیر به‌سزایی بر انسان‌شناسی معاصر گذاشته است. او علاوه بر کار میدانی و اتنوگرافی اقوام ابتدایی به انسان‌شناسی جوامع صنعتی و مدرن از جمله آمریکا نیز پرداخته است. به همین دلیل می‌توان داگلاس را ازجمله کسانی شمرد که باعث ایجاد تغییر در تعریف اولیۀ انسان‌شناسی شده‌اند: انسان‌شناسی که حوزۀ مطالعۀ آن محدود به مطالعۀ اقوام ابتدایی بود. داگلاس اثبات کرد که می‌توان با دیدی انسان‌شناسانه به تحلیل مسائل به‌ظاهر پیش پا افتاده در زندگی روزمرۀ انسان معاصر در همۀ جوامع با فرهنگ‌های گوناگون پرداخت. مسائلی مانند پاکی و خطر و چگونگی تابویی شدن آنها در یک فرهنگ، شیوه‌های مصرف در زندگی روزمره، طرح انقلاب الکترونیکی و تأثیر آن بر تقسیم کار در جوامع صنعتی ازجمله این مواردند که داگلاس به شکل خلاقانه‌ای کشف و بررسی می‌دهد. داگلاس را می‌توان به خاطر ارائه کتاب‌ها و مقالات متعدد در زمینه‌های گوناگون، جزء پرکارترینِ انسان‌شناسان قرار داد. عقاید او در دوازده جلد کتاب و تعداد زیادی مقاله به چاپ رسیده است. از نظرات او که جزء تأثیرگذاران در انسان‌شناسی معاصر است، به علت ناشناخته‌بودن و ترجمه‌نشدن آثارش، کمتر در ایران استفاده شده است. داگلاس در سال ۱۹۵۱ دکترای خود را کامل کرد و در همان سال بعد از یک دیدار کوتاه در آکسفورد با جیمز داگلاس ازدواج کرد. جیمز مثل مری کاتولیک بود و در خانوادۀ یک مستعمراتی به دنیا آمده بود (در سیملا، وقتی پدرش در ارتش هند خدمت می‌کرد). بعد از ازدواج، مری سِمتی در کالج دانشگاه لندن به دست آورد و برای ربع قرن در آنجا مشغول به کار بود و از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۷ در همان کالج، کرسی انسان‌شناسی اجتماعی داشت. در همان زمان جیمز به گروه تحقیقاتی یک حزب محافظه‌کار پیوست. حاصل این ازدواج سه فرزند بود. تعهدات نظری داگلاس به پایداری، پاکی و کمال در زندگی شخصی‌اش مشهود است. داگلاس به تحقیق در حوزه‌های متعددی که گریبانگیر انسان امروزی است ازجمله اقتصاد، سیاست، دین، تغذیه، تروریسم، مصرف، انقلاب الکترونیک و ترس از آلودگی پرداخته است. نظریات او از یک طرف در زمرة انسان‌شناسی نمادین قرار می‌گیرد و از طرفی به کارکردگرایی ساختاری بسیار شباهت دارد. او یکی از انسان‌شناسانی است که در مطالعاتش بر جنبۀ نمادین پدیده‌ها در زندگی اجتماعی تأکید می‌کند و به بررسی چگونگی معنابخشی به زندگی و بیان آن با نمادهای فرهنگی می‌پردازد. این کتاب شامل چهار فصل است. در فصل اول مروری اجمالی بر آثار مری داگلاس است. کتاب‌های او را به ترتیب انتشار یک‌به‌یک نام می‌بریم و هریک را معرفی مختصری می‌کنیم. در فصل دوم، تلاش می‌کنیم اندکی بیشتر به عمق نگاه داگلاس وارد شویم؛ در این فصل،‌ تلاش می‌کنیم رویکرد نظری‌ را که پشت تمام تحلیل‌های داگلاس وجود دارد و در همۀ آثار او به‌نحوی منتشر است، بازشناسیم و خطوط اصلی آن را ترسیم کنیم. فصل سوم، به جایگاه مری داگلاس در انسان‌شناسی و رابطۀ آن با حوزه‌های گوناگون انسان‌شناسی می‌پردازد و در آن به جایگاه مری داگلاس در انسان‌شناسی در ایران نیز اشاره‌ای می‌شود و در آخر، در فصل چهارم، مهم‌ترین نقدهایی را که به مری داگلاس وارد شده است، مرور می‌کنیم.