کتاب شانزده سال اثر منیژه آرمین، رمانی در مورد تاریخ معاصر ایران است. این رمان سلطنت رضا شاه و به قدرت رسیدن آن، و تبعید آخرین بازمانده قاجار را شرح میدهد.
کتاب شانزده سال داستانی و مستند است و با رمانهای دیگر متفاوت بوده و همانند پازل است؛ یعنی برخی از بخشها کاملاً مستند و برخی از بخشها دنباله داستان «شب و قلندر» و «شباویز» است.
شب و قلندر اولین جلد این چهارگانه به شمار میرود که طی سالهای اخیر منتشر شد. این کتاب، از اواخر دوره قاجار شروع میشود و تا دوران مشروطه را در برمیگیرد. جلد دوم آن نیز «شباویز» نام داشت که در فضای شروع سالهای مشروطه تا سال ۱۳۰۴ میگذرد و جلد سوم «شانزده سال» نام دارد که از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ است که به دوران رضاشاه اختصاص یافته است.
نویسنده درباره انگیزهاش از نوشتن این اثر میگوید: طی سالهای اخیر به این نتیجه رسیدم که ما با بحران هویت مواجه شدهایم و یکی از راههای شناخت هویت، شناخت تاریخ است. به ویژه تاریخ معاصر که از اهمیت زیادی برخوردار است و به نظرم همه افراد یک ملت باید نسبت به چنین مسئلهای اشراف و آگاهی داشته باشند.
بحران هویت و اطلاع نداشتن از تاریخ معاصر در بین نسل جوان بیشتر مشاهده میشود. ضمن اینکه این نسل به دلایل مختلف و در مقایسه با نسلهای گذشته به آن شکلی که باید به کتابخوانی گرایش ندارند، روی این اصل تصمیم گرفتم رمانی بنویسم که صرف نظر از داشتن عناصر و فضای داستانی، به روایت برهههای حساس ایران در گذر تاریخ نیز بپردازد، بلکه نگارش این اثر شاید باعث شود تا جرقهای نزد نسل جوان زده شود و به واسطه شنیدن این کتاب به دیگر آثار مکتوب تاریخی نیز مراجعه کنند.
- در قسمتی از کتاب صوتی شانزده سال میشنویم:
«صدای قاقار کلاغها با صدای مویه زنان حرمسرا به گوش میرسید. زنهایی که تا چندی پیش در حریر و اطلس میخوابیدند و زندگیشان در سکوتی وحشتناک میگذشت، اینک با حرفهایی که از خواجهها و خبرچینها میشنیدند، نمیدانستند که شب را در کجا به سر خواهند برد و بر سر و صورت خود میکوفتند. ولیعهد هم این صداها را میشنید ولی نمیتوانست باور کند که همه چیز تمام شده است.»