کتاب شبکه های مجازی و رفتار اجتماعی جوانان نشر انتشارات شهبازی

فضای مجازیِ شبکه‌های اجتماعی اینترنتی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای نمود یافتن اثرات جهانی‌شدن است. این فضای مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمودهای مختلف معنایی را ایجاد می‌کند. امروزه در فن آوری اطلاعات و ارتباطات، انقاب شگرفی به وجود آمده که زندگی همه انسانهای روی کره زمین را تحت تأثیر قرارداده است. از زمان ایجاد اولین شبکه اجتماعی مجازی تا کنون هزاران نوع از این وب سایتها در سطح جهان ایجاد شده‌اند. در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی مجازی به یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی در سطح جامعه و جهان تبدیل شد و از شهرت فراوانی برخوردار می‌باشند و برای بسیاری ازا افراد استفاده از این شبکه‌ها به عنوان یکی از کارهای روزمره در نظر گرفته می‌شود. در تعریف شبکه‌های اجتماعی می‌توان گفت شبکه‌های اجتماعی سایت‌های هستند که از یک سایت ساده مانند موتور جستجوگر با اضافه شدن امکاناتی مانند چت و پست الکترونیک و امکانات دیگر خاصیت اشتراک گذاری را به کاربران خود ارائه می‌دهند. تلگرام یک برنامه پیام‌رسان است که تمرکزش را روی سرعت انتقال پیام و امنیت گذاشته است. این برنامه بسیار ساده و استفاده از آن رایگان است. با تلگرام شما می‌توانید عکس، ویدئو، متن و هر نوع فایلی را ارسال کنید. این برنامه به شما اجازه می‌دهد تا گروه‌هایی با ظرفیت حداکثر ۲۰۰ نفر ایجاد کنید. شما می‌توانید شماره تلفن خود را بنویسید یا افراد را با نام کاربری جست‌وجو کنید. به عبارت دیگر تلگرام ترکیبی از پیام کوتاه و ایمیل است. ابعاد (ارتباط مجازی مستمر با دوستان و آشنایان، توسعه مشارکت‌های اجتماعی، تبلیغات هدفمند اینترنتی، آموزش، شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذب، تبلیغات ضد دینی و القای شبهات، نقض حریم خصوصی افراد) را به عنوان ابعاد شبکه‌های اجتماعی در نظر گرفتند. از طرفی رفتار اجتماعی نیز نقش بسیار مهمی در جامعه دارد و می‌تواند بستری مناسب را برای بهبود روابط جوانان در جامعه ایجاد کند. جامعه مناسب، بدون شبکهٔ روابط متقابل بین اعضا که توام با اعتماد، محبت و دوستی در جهت حفظ ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی است امکان پذیر نخواهد بود رفتاراجتماعی روابطی است که انسان با کسانی که می‌شناسد برقرار می‌کند. انسان درون اجتماع زندگی می‌کند و لاجرم رفتارهایی که از او سر می‌زند، بخشی از آنها در ارتباط با تعاملات اجتماعی است. رفتار اجتماعی یعنی هر رفتار فرد متضمن کنش متقابل دو یا چند انسان باشد. نیاز به کسب حمایت و امنیت شاید اولین نشانه نیازمندی فرد به عوامل بیرونی است رفتار اجتماعی دارای دو بعد سازگاری فردی و سازگاری اجتماعی می‌باشد. سازگاری یک مفهوم عام است و به همه راهبردهایی که فرد برای اداره کردن موقعیت‌های استرس زای زندگی اعم از تهدیدهای واقعی یا غیرواقعی به کار می‌برد گفته می‌شود و سازگار کسی است که از سلامت روان، مهارت‌های اجتماعی و سازگاری با محیط برخوردار باشد و بتواند آنها را به موقع و در جای خود بکار برد. برای سازگاری مطلوب نوجوان، نیازهای اساسی‌اش باید برآورده شود. یک شاخص مهم سازگاری کلی این است که فرد چه قدر خوب با جامعه و افراد دیگر بتواند ارتباط برقرار کند و باور همگانی این است که اگر فرد سازگاری اجتماعی بالایی داشته باشد به طور مؤثر می‌تواند ارتباط برقرار کند و به این ترتیب، از آثار مخرب فشار روانی محافظت شود. ارتباط از طریق فضای مجازی در سال‌های اخیر جایگاه قابل توجهی در بین نسل جوان جامعه پیدا کرده است شبکه‌های اجتماعی در ابعاد مختلف زندگی افراد فردی و اجتماعی تأثیر گذارند در شکل دهی به هویت نقش دارند و حتی روی رفتار جوانان هم تأثیر گذارند امروزه با توجه به نقشی که تا کنون در ابعاد مختلف زندگی داشته‌اند نمی‌توان آن هارا نادیده گرفت. کاربران در کشور ما از پرمصرف‌ترین کاربران شبکه‌های اجتماعی موبایلی و پیام‌رسان هستند و این حجم عظیم کاربران تا قبل از اختلالات وایبر از این شبکه استفاده می‌کردند و حال به تلگرام روی آورده‌اند و مسلماً بخش عمده و قابل توجهی از کاربران این برنامه را به خود اختصاص می‌دهند. شخصیت نوجوان و جوان، تحت تأثیر عوامل و مؤلفه‌های فراوان شناخته شده و یا ناشناخته بیرونی ودرونی شکل می‌گیرد. در کنارمؤلّفه‌هایی چون: وراثت، خانواده، جامعه، ملّیت، زیست بوم، طبقه اجتماعی، فرهنگ عصری ملّی و جهانی، دیانت، گرایش سیاسی، میزان تحصیلات، نوع تخصص و عوامل پیچیده و.... مبحثی جدید با عنوان حضور در فضای مجازی و اینترنت در چند سال اخیر به این مؤلفه‌ها اضافه شده است که میزان اثر گذاری آن بسیار عمیقتر و وسیع‌تر می‌باشد و بایسته است مطالعه دقیق و جامع علمی، نسبت به تبیین و تحلیل آنها انجام پذیرد. یکی از عوامل اجتماعی شدن، استفادهٔ جوانان از فضای مجازی است. قرار گرفتن درفضای مجازی، نقش مؤثری در فرآیند جامعه پذیری کودکان و نوجوانان و سمت و سو دادن به نگرش‌هاو گرایش‌های ارزشی آنان دارد. شبکه‌های اجتماعی مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته‌اند به خوبی درزندگی مردم جا باز کنند. و به دلیل اینکه جوان و نوجوان در سنی قرار دارد که شخصیتش در حال شکل گیری می‌باشد. شبکه‌های اجتماعی به خصوص تلگرام که پرکاربردترین شبکه اجتماعی در ایران می‌باشد، اثرگذاری زیادی بر روی رفتار جوانان دارد. در این رابطه آسیبها و پیامدهای جدی وجود دارد که بررسی و ریشه یابی آنها ضروری است. در چنین شرایطی لزوم انجام پژوهش درباره زوایای شبکه‌های اجتماعی امری است که به شناخت بهتر رفتار جوانان به عنوان بخش مهم جامعه کمک فراوان می‌کند. بر این مبنا پرسش اصلی مطرح در این پژوهش این است که تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی (تلگرام) بر رفتارهای اجتماعی جوانان چگونه است؟ فرهادی، پارسامهر، موسوی