کتاب حاضر ماحصل پژوهش میدانی و کتابخانه ای توام با هم است که در سال ۱۳۷۷شروع و یک سال بعد به اتمام رسید. عنوان اصلی طرح «شناسایی حوزه های علمیه اهل سنت ترکمن صحرا» بود که اصل طرح در شورای پژوهشی اداره کل تازه تاسیس فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان با مدیریت مرحوم مغفور حبیب الله قلیش لی(اولین مدیر کل آن نهاد) و اعضای آن از جمله: دکتر کردی، دکتر خوش فر، دکتر مکتب و اینجانب مصوب گردید.دکتر ابراهیم کلته نیز به عنوان ناظر طرح انتخاب گردیدند.
پس از پایان اجرای طرح این تحقیق در ردیف سه انتخاب برتر برگزیده و شایسته تقدیر گردید.اکنون که۲۰سال از اجرای طرح و مطالعه بر مراکز دینی اهل سنت می گذرد، طبعا تغییرات زیادی به وقوع پیوسته است.مثلا برخی از حوزه های علمیه ترکمن صحرا از لحاظ آماری ممکن است کم و زیاد گشته باشند.این تغییرات در خصوص طلاب و مدرسین هم صادق است.
مراکز دینی ترکمن صحرا زیر مجموعه«مرکز بزرگ اسلامی اهل سنت شمال کشور» اداره می گردد که به نوبه خود زیر نظر سازمان متمرکز کشوری یعنی «شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت» فعالیت می نماید. در این بیست سال گذشته شاهد تحول در این مراکز بوده ایم که خود تحقیق مستقل پیرامون این تحولات را می طلبد.
قدر مسلم این است که حوزه های علمیه اهل سنت ترکمن صحرا به سمت تثبیت مدیریت، دریافت خدمات بیشتر و ارتقای تحصیلی حرکت کرده است. در کنار آن گمان می رود از کمیت طلاب کاسته گشته است که آن نیز دلایل اجتماعی و فرهنگی خاص خور را دارد که می باید به گونه علمی به علل و عوامل آن پرداخت.
غرض از انتشار این تحقیق علی رغم گذشت زمان زیاد یعنی دو دهه، این است که در حقیقت، تاکنون کتاب مستقلی در باره حوزه های علمیه اهل سنت منتشر نگردیده است. و خلاء چنین پژوهش همچنان احساس می گردد. چه بسا با انتشار آن زمینه های تحقیقات جدی تر برای پژوهشگران و دانشجویان فراهم آید.
دکتر اراز محمد سارلی