مساجد، گروهی از اماکن مذهبی مخصوص مسلمانان و جوامع اسلامی هستند که با عنایت به جایگاه و تعداد و تنوع آنها و تأکیداتی که در زمینههای مختلف مربوط به مسجد در متون اسلامی آمده است، در طرحها و برنامههای شهری و عمرانی عنایت در خور توجهی را طلب می کنند. ضرورت پرداختن به موضوع (علاوه بر اهمیت ذاتی مسجد برای اجتماعات مسلمانان) از آنجا ناشی میشود که امروزه به انحاء مختلف از مساجد و نقش و جایگاه آنها در شهر و محیط زندگی مسلمانان سخن به میان می آید. این نقش در طیف وسیعی از موضوعات متنوع قابل طرح هستند. علاوه بر آن، به تبع سیطرهی آرا و شیوهها و الگوهای بیگانه بر معماری و شهرسازی امروز، عناصر دیگری به عنوان عامل هویتی و عنصر مسلط و مرکز توجه در شهرها ظاهر شدهاند که بازگشت و خویش و واگذاری نقش هویتی و عملکردی شهرها به مساجد را ضروری مینماید؛ لذاست که در نوشتار حاضر سعی بر آن بوده است تا موضوعات مورد مطالعه بر موضوعات تخصصی رشتههای شهرسازی و معماری متمرکز باشند.