کتاب بیوشیمی ورزشی به زبان ساده آنتونی سی هاکنی نشر انتشارات حتمی

شیمی زیستی به حوزه علوم ورزشی سنجاق شده است، و جویندگان دانش واقعی این حوزه بدون ورود به مبانی علم زیست شیمی مشکل بتوانند به درکی نافذ از تغییرات سلولی و مولکولی در پاسخ به فعالیت ورزشی و ورزش دست یابند. در جدیدترین اثری که در حوزه شیمی زیستی یافتم، این نکته به خوبی تظاهر دارد. کتاب «Exersice, sport, and Bioanalytical Chemistry principles and practice» نوشته آنتونی. سی هاکنی این ریشه بودن مبانی شیمی زیستی و جاری بودنش در علوم ورزشی، چشماندازی را در پیش رو میگشاید که شاید آثار دیگر در این زمینه، کمتر بدان ورود داشتهاند هاکنی در این کتاب کوشیده است با سادگی هر چه تمامتر، پیچیدهترین مفاهیم زیست شیمی در ورزش را به نگارش در آورد و هنر بزرگتر این پژوهشگر ساده گویی آن است که مفاهیم خیلی گسترده در این زمینه را در یک کتاب حداکثر ۱۲۰ صفحهای خلاصه میکند. به همین دلیل، خواندن این کتاب نه سپاسگذاری از کسی است که حوزه علوم ورزشی را تقویت میکند، بل از آن روست که هنرمندانه تصویری شفاف از علوم شیمی زیستی را در علم ورزش ارائه میدهد. هدف اصلی از نگارش این کتاب عبارت است از بحث درباره شیمی زیستی و فنون تجزیه و تحلیل شیمی بوده است تا بهتر بتوانیم با فرایندهای فیزیولوژیایی، ارزیابی و کمیسازی فعالیت بدنی، فعالیت ورزشی و ورزش بخوبی آشنا شویم. هدف دوم، بحث درباره شیوه هایی است که باعث بهتر شدن ظرفیت انجام فعالیت ورزشی میشوند که میتوانند به افزایش سلامتی و عملکرد ورزشی منجر شود. واژه های فعالیت بدنی و فعالیت ورزشی اغلب بجای یکدیگر استفاده میشوند، اما آنها تعریفهای فنی متفاوتی دارند. کارهای روزانهای که به انقباض عضلانی نیاز دارند (پیاده رفتن تا صندوق پستی، چمنزدن، شستن ظروف)، فعالیت بدنی اند. فعالیت ورزشی، به هرگونه فعالیت بدنی ارادی گفته میشود (تند راه رفتن، وزنه برداری، بازی بسکتبال) که با هدف ارتقای سلامتی، آمادگی یا عملکرد ورزشی انجام میشود. بنابراین، همه فعالیتهای ورزشی، فعالیت بدنیاند، اما همه فعالیتهای بدنی، فعالیت ورزشی نیستند. «ورزش» که گاهی بجای واژه های فعالیت بدنی و فعالیت ورزشی استفاده میشود، در اصول و ویژگیها با این واژه ها همپوشانی دارند، اما ورزش خود تعریف فنی جداگانهای دارد. ورزش، رویدادی ورزشی است که در بخشی مهارت و توانایی بدنی نیاز دارد و اغلب عنصری رقابتی نیز دارد که در بحث ما به داشتن مقادیر زیادی فعالیت بدنی به عنوان یک عنصر محدود نمیشود. این سه واژه هر چند تعریفهای گوناگونی دارند، ولی نقاط مشترکی نیز دارند: از منظر پاسخدهی زیست شیمیایی و فیزیولوژیایی به فعالیت بدنی، فعالیت ورزشی و ورزش، جملگی مقدار استرس فیزیکی که بر بدن وارد میکنند فرق میکنند – هرچه مقادیر استرس بیشتر، پاسخگویی نیز زیادتر. برای ساده سازی، در این کتاب واژه های که در کل برای هر سه نوع استفاده میشود، فعالیت ورزشی است ولی از فعالیت بدنی و ورزش زمانی استفاده میشود که ویژگی خاصی مورد نظر باشد. هر چند کتابهای زیاد دیگری در این باره وجود دارد چرا این کتاب؟ بسیاری از کتابهای موجود در سطح یک یا دو نوشته شده است؛ کتابهای کموبیش ساده تر قابل فهم که برای عموم مردم باشد یا کتابهایی که به لحاظ فنی برای متخصصان با تحصیلات و دانش عالی. این کتاب می کوشد با ارائه مباحثی درباره شیمی زیستی پایه و برخی عناصر فیزیولوژیایی وابسته به فعالیت ورزشی و بحث درباره روش های تجزیه و تحلیلی مورد استفاده برای درک آنها، حدّ میانه را بگیرد. این کتاب اطلاعات، روندها و روشهایی برای متخصصان دارد و ضمناً به غیرمتخصصان اجازه میدهد تا مبانی علم شیمی زیستی و تلاش های حال حاضر رشته را به سرعت متوجه شوند.