کتاب آیات الاحکام نشر انتشارات میراث اهل قلم

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نزدیک به سه دهه در نمازجمعه تهران به ایراد خطبه پرداخت و در این مدت مباحث فراوانی از معارف اسلامی، به‌خصوص در زمینه عدالت اجتماعی و قرآن ارائه کرد. وی در دو سال آخر، خطبه اول را به بررسی آیات الاحکام، اختصاص داد. انتخاب این موضوع از سوی ایشان فلسفه خاصی داشت چراکه چنین بحثی با گرایش فکری آیت‌الله که بیشتر به تحلیل مباحث اجتماعی، می‌پرداخت، چندان متناسب نبود. ولی او پس از چند دهه مطالعات عمیق اسلامی و تاریخی به این نتیجه رسیده بود که برای تبیین جامعه ایده‌آل، باید خطوط کلی آن را از دل شریعت استخراج کرد و برای این کار متقن‌ترین سند در مرحله نخست، قرآن کریم است. از سوی دیگر او درصدد آن بود که بر اساس این الگوی قرآنی، عیار اسلامی بودن جامعه امروز را مشخص نموده و کاستی‌های آن را نشان دهد. از این رو، با شیوه‌ای تازه به سراغ آیات الاحکام رفت، تا نقشه زندگی مطلوب اسلامی را از آن به دست آورد. هاشمی رفسنجانی در تحقیق خود، شیوه جدیدی انتخاب کرد و در حالی که دانشمندان دیگر، آیات فقهی را به ترتیب سور قرآنی و یا به ترتیب ابواب فقهی، بررسی کرده‌اند، وی نظم بحث خود را بر مبنای سیر نزول آیات قرآن قرار داد و چنین استدلال کرد که با این روش می‌توان تشخیص داد تکوین جامعه اسلامی، چگونه بوده و چه مسیری را طی کرده است