کتاب سازمان همکاری شانگهای حامد فرهمند معین نشر شرکت چاپ و نشر بازرگانی

یکی از چالش‌های جمهوری اسلامی ایران، وابستگی به برخی از نظامات اقتصاد جهانی است. نمونه اخیر آن، اعمال تحریم‌های اقتصادی بر ایران است که دلیل اثرگذاری آن، وابستگی ایران (هم‌چون‌ بسیاری از کشورها) به زیرساخت‌ها و ابزارهای جهانی است. مورد دیگر، اعمال تحریم‌های اقتصادی بر کشور روسیه جهت عقب راندن این کشور در بحران اوکراین است. با وجود چنین تهدیداتی از ناحیه بیرونی، کاهش وابستگی از طریق متنوع کردن بهترین توصیه است. بنابراین یکی از استراتژی‌های مناسب جهت مقابله با فشارها و تهدیدات، گسترش همکاری‌های چندجانبه با سایر کشورها از جمله کشورهای نوظهور شرق است. این هدف از طریق پیوستن به اتحادهای موجود سریعتر محقق خواهد شد. اما باید توجه داشت که ‌صرفِ علاقه ‌ایران برای پیوستن به این اتحادیه‌ها کافی نیست؛ چراکه تجربه نشان داده است که اگر ایران آورده‌ای برای این اتحادیه‌ها نداشته باشد، با عضویت ایران در این نهادها موافقت نمی‌گردد و یا جایگاه درخوری به ایران داده نمی‌شود. برای حل این معضل، در این طرح پیشنهاد شده است که حجم بالای خرید انرژی شرق از ایران از یک‌سو و خرید کالا و خدمات ایران از این کشورها از سوی دیگر، بهانه ‌ایجاد بستری مطمئن برای تسویه ‌مالیِ تبادلات کالا و انرژی قرار گیرد. این سامانه می‌تواند به‌مرور زمان، تمامی اجزای یک نظام جامعِ تبادلات مالی فرامرزی از جمله سیستم پیام‌رسانی مستقل، سامانه ‌تسویه ‌تراکنش‌ها و بسترِ پرداخت خالصِ حساب تسویه را براساس ترتیبات مقرر بین ارزی ایجاد نماید. چنین بستری در بلندمدت، نظامی هم‌چون‌ نظام تبادلات مالی منطقه‌ایِ اتحادیه اروپا را برای شرق ایجاد خواهد کرد. به نظر می‌رسد این طرح در اتحادیه‌هایی هم‌چون‌ سازمان همکاری شانگهای، مورد پذیرش اعضا قرار گیرد و موجبات ارتقای جایگاه ایران در این اتحادیه‌ها را فراهم آورد. بهترین بستر جهت تحقق اجرای هدف کتاب، سازمان همکاری شانگهای (SCO) شناسایی شد. این سازمان، بزرگ‌ترین سازمان بین‌المللی پس از سازمان ملل متحد است که اعضای دائم و ناظر آن مجموعاً دارای ۵۰ درصد خشکی کره ‌زمین و ۶۵ درصد جمعیت جهان هستند. با توجه به درخواست‌های متعدد از سوی سایر کشورها برای عضویت در این سازمان، قدرت آن در منطقه و جهان روز به روز بیش‌تر خواهد شد.