کتاب باستان شناسی وتاریخ دره شهر اثر اکبر شریفی نیا نشر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

شهرستان دره­شهر، به صورت نوار باریکی بین کبیرکوه و رودخانه­ی سیمره و در شرق استان ایلام قرار دارد. این دو عارضه­ی مهم جغرافیایی همواره در طول دوران مختلف تاریخی، تأثیرگذارترین عوامل در ایجاد استقرارهای انسانی(یکجانشین- کوچ­نشین) در این منطقه بوده­اند. بنابراین با توجه به اهمیت منابع خاکی و آبی در پراکنش الگوهای استقراری، درۀ سیمره مناسب­ترین موقعیت جغرافیایی را به خود اختصاص داده است. اما آنچه امروزه از تاریخ و تمدن این شهرستان حکایت دارد، مطالبی است پراکنده که در قالب مطالعاتِ ایرانگردانی چون استین و دیگران، بررسی و شناسایی­های باستان­شناسی، متون و منابع تاریخی و جغرافیایی قرون نخستین اسلامی، مقالات منتشر شده در مجلات داخلی و خارجی و در نهایت حفاری­های باستان­شناسی قابل بررسی و مطالعه است. نتایج حفاری­های باستان­شناسی این شهرستان در قالب کتابی با عنوان" کاوش­های و پژوهش­های باستان­شناسی دره­شهر(سیمره)" نوشته­ی سیمین لک­پور از سوی انتشارات پازینه و با حمایت ادار­ه­ی کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام و با تمرکز بر یافته­های باستان­شناسی شهر تاریخی سیمره بچاپ رسیده است. در یک بررسی جامع از منابع فوق­الذکر، غنای تاریخی و فرهنگی این منطقه در کنار اندک و پراکنده بودن متون و منابع منتشر شده، موضوعی است که گذشت زمان و عدم توجه به جنبه­های مختلف و یکپارچه­ی آن، آسیب­های جبران­ناپذیری را بر حفاظت از ارزش­های بهم پیوسته­ی تاریخی، فرهنگی و طبیعی این منطقه وارد خواهد ساخت. بنابراین آنچه در نگاه نخست کتاب باستان­شناسی و تاریخ دره­شهر(سیمره) را حائز اهمیت ساخته است، جمع­آوری منابع پراکنده­ی فوق­الذکر در قالب یک مجموعه­ی هدفمند و با رعایت روند تاریخی و فرهنگی آنها است. از سویی دیگر، قرارگیری منابع تاریخی در کنار شواهد باستان­شناسی از دیگر نکات قابل توجه در این کتاب است چراکه با توجه به خویشاوندی این علوم، چنین رویکردی در درک درست وقایع تاریخی و فرهنگی نقش بسزایی خواهد داشت. اهمیت این تألیف زمانی بیشتر آشکار می­شود که فصل نخست این کتاب به طور ویژه جغرافیای طبیعی شهرستان دره­شهر را مورد بررسی و مطالعه قرار می­دهد. همانگونه که بدیهی است در بررسی مناطق باستان­شناختی یا تاریخی، ارزیابی چگونگی شرایط اقلیمی و زیست محیطی، امکان استفاده از زمین و منابع طبیعی منطقه­ی مورد مطالعه اهمیت بسیاری دارد. از دیگر نکات قابل توجه در این کتاب رویکرد قوم­نگاری آن است که با تمرکز بر سنگ­ قبور قبرستان­های این شهرستان، که متأسفانه تاکنون هیچ­گونه فعالیتی در راستای اهمیت­بخشی به آنها صورت نگرفته است، زوایای گوناگونی را از زندگی ایلی و عشایری مردمان گذشته این منطقه به تصویر می­کشد. بنابراین کتاب حاضر را می­توان در شرایط کنونی و با توجه به کمبود هرگونه منبع جامعی دربارۀ جغرافیای طبیعی و تاریخی شهرستان دره­شهر، مرجعی ارزشمند برای پژوهشگران و گردشگرانی دانست که با حضور در این منطقه، نخستین پرسش آنان، چیستی، چگونگی و چرایی شکل­گیری تمدن در شهرستان دره­شهر است.