در این کتاب که حاصل کار یک پژوهش کتابخانهای است، در فصل اول در مورد مبانی نظری مصرف، الگوی مصرف و اصلاح الگوی مصرف توضیحاتی ارائه گردیده است. در فصل دوم مصرف و الگوی مصرف در قرآن و کلام معصومین بررسی و عوامل مؤثر و بازدارنده در اصلاح الگوی مصرف از دیدگاه اسلام بررسی شده است. در فصل سوم زمینههای اسراف و پیامدهای عدم اصلاح الگوی مصرف در کشور در زمینههای مختلفی همچون سوخت، انرژی، آب، برق، کالاهای اساسی و سرمایه انسانی و مدیریت و... تا نظام حمل و نقل و بازرگانی کشور مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و اشکالها و نواقص و ناکارآمدیهایی که در این زمینهها بهعنوان نمونهای از دیگر زمینههای ناکارآمدی که در فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور وجود دارند، معرفی گردیدهاند.
در فصل چهارم عوامل مؤثر بر مصرف و الگوی مصرف بررسی و الگوی پیشنهادی جهت بررسی عوامل مزبور معرفی شده است. در فصل پنجم پیشینه و پیشنیازهای اصلاح الگوی مصرف در کشور بررسی و به قوانین صرفهجویی انرژی در برخی کشورهای جهان، جهت اصلاح الگوی مصرف بهعنوان نمونهای از اقدامهای انجام شده در دنیا برای بهرهگیری بهینه از منابع ملی اشاره شده است و در ادامه عوامل فرهنگی مؤثر بر راهکارهای اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام معرفی و بررسی شدهاند، و در انتها و در فصل ششم نقش اجزای مختلف جامعه برای اصلاح الگوی مصرف بررسی و راهکارهایی برای اصلاح الگوی مصرف توسط افراد، خانوادهها، مدیران و مسئولان جامعه، سازمانها و دولت ارائه و در پایان نیز برای انجام پروژههای پژوهشی در آینده در زمینه اصلاح الگوی مصرف پیشنهادهایی ارائه شده است.