به روایت تاریخ، به موجب معاهده ننگین ترکمن چای، نخجوان و ایروان از پیکر ایران جدا شد و به مالکیت روسیه درآمد. این عهدنامه به باور من، چه ننگین باشد چه نباشد، ایروان جدا شده از ایران را به ایران برنمیگرداند. اکنون نزدیک به دو قرن است که ارمنستان از ایران جدا شده است و در آغاز روسیه تزاری، زندگی مردم را رقم میزد. پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ ارمنستان، یکی از ۱۵ جمهوری شوروی شد و ۲۵ سالی است که با عنوان یک کشور مستقل به زندگی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی خود ادامه میدهد. کشوری با مساحت تقریبی ۲۹۸۰۰۰ کیلومتر و جمعیتی در حدود سه میلیون و نیم. کشوری کوچک؛ اما با تاریخ و فرهنگ غنی. گرچه من و زنم در سفر چند روزه خود به ایروان، پایتخت ارمنستان، نتوانستیم تا از همه مکانهای تاریخی، فرهنگی، طبیعی، موزهها و دیدنیهای آن دیدن کنیم، با این همه در همین توقف کوتاه توانستیم با مشاهده، گشت و گذار، گفتگو با این و آن و با یاری کتابها و جزوههایی که همراه برده بودیم، پنجرهای به سوی فرهنگ، معماری، افسانهها، اسطورهها، حماسههای پهلوانی این دیار بگشاییم و از دیدهها و شنیدهها و باورها یادداشتهایی تهیه کنیم و چنین کردیم.