کتاب ذات الشعبتین نشر انتشارات موسسه فرهنگی هنری کتاب مرجع

ذات‌الشُّعبَتین از ابزارهای نجومی رایج ‌در دوره اسلامی برای اندازه‌گیری فاصله سمت‌الرأسی اجرام سماوی، فاصله بین دو کوکب، اندازه اجسام (قطر ظاهری یا ارتفاع جسم) و فاصله بین دو جسم. گویا نخستین‌بار بطلمیوس، در مجسطی، برای اندازه‌گیری فاصله سمت‌الرأسی و اختلاف منظر ماه، «ابزار اختلاف منظر» را شرح داده‌است. در اروپا، در قرون وسطا، نام این ابزار تری‌کتروم (مرکب از تری به معنای سه و کتروم به معنای گوشه) بوده‌است.هرچند در نخستین ترجمه‌های مجسطی به عربی، نام خاصی برای این ابزار نیامده و تقریباً ترجمه تحت‌اللفظی همان عبارت مجسطی، یعنی «ابزاری که با آن اختلاف منظر ماه دانسته می‌شود»، به‌کار رفته‌است، در دیگر آثار هم‌زمان و متأخرتر اخترشناسی اسلامی، این ابزار العِضادة الطویلة و ذات‌الشّعبتین نامیده شده‌است.