کتاب مبانی کاربردی اکسیژن درمانی و تهویه مکانیکی منصور سلطانی نشر چهار درخت

در اکسیژن‌درمانی، گاز اکسیژن را با فشار بیش از آنچه در اتمسفر وجود دارد به بیمار می‌رسانند (بیش از ۲۱%). با تجویز اکسیژن ودرمان هیپوکسمی، می‌توان از هیپوکسی بافتی جلوگیری کرد. هدف از اکسیژن‌درمانی، کاهش کار تنفّس و برداشتن فشار از روی میوکارد است. انتقال اکسیژن به بافت‌ها به عواملی نظیر برون‌ده قلبی، اکسیژن موجود در خون شریانی، غلظت هموگلوبین و نیازهای متابولیکی بستگی دارد، که در هنگام تجویز اکسیژن باید تمام عوامل مذکور درنظر گرفته شود. تجویز اکسیژن باید با رعایت احتیاط انجام شود و اثرات آن بر روی بدن مورد ارزیابی قرارگیرد. اکسیژن نوعی دارو است و مانند هر داروی دیگری، اگر به موقع و به نحو صحیح تجویز شود، مفید خواهد بود. در غیر این صورت می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. در مبتلایان به بیماری‌های ریوی، اکسیژن‌درمانی با هدف رساندن PaO۲ شریانی به میزان ۸۰-۶۰ میلی‌مترجیوه است. دراین محدوده، ۹۰-۸۰ درصد هموگلوبین ازاکسیژن اشباع می‌شود. و با افزایش تجویز اکسیژن نمی‌توان درصد اشباع هموگلوبین را چندان افزایش داد. در بیمارانی که دچار اختلالات مزمن ریوی همراه با احتباس دی‌اکسید کربن هستند (مانند COPD)،حسّاسیت مراکز تنفّسی به افزایش PaCo۲، به تدریج از بین می‌رود و تحریک تنفّس تنها به واسطه تغییر درسطحPaO۲ صورت می‌گیرد (Hypoxic Drive Phenomenon). در چنین افرادی، تجویز زیاد اکسیژن با مقدار کنترل نشده، موجب افزایش PaO۲ و به دنبال آن کاهش تهویۀ آلوئولی می‌گردد. بیمار دچار احتباس دی‌اکسیدکربن و سپس مسمومیت با آن و آپنه می‌شود. پایش منظم گازومتری خون شریانی درمانگران را از افزایش دی‌اکسید کربن آگاه می‌کند.