کتاب ایران مدرن و نظام آموزشی آن

هدف از کتاب حاضر، ارائۀ تحلیلی از نظام آموزشی جاری در ایران است. همچنین در پرتوی آرمان‌های این کشور از یک سو و اعمال آموزشی در مترقی‌ترین کشورهای اروپا و نیز ایالات متحده از دیگر سو، غرض یافتن نواقصی است که این نظام می‌تواند داشته باشد و ارائۀ علاج‌هایی شدنی است که بتوان پیشنهاد داد. برای دانشجوی آموزش تطبیقی، این حرفی متعارف است که آموزش، خاصه در لسان سِر مایکل سادلر، پی‌آیندِ نظم اجتماعی است و چنان با کل زندگی در هم ‌تافته است، یعنی چنان وابستگی مستقیمی به همۀ عناصری دارد که یک ملت را می‌سازند که سخن گفتن از یکی بدون سخن از دیگری قابل درک نیست. پیشنهاد اصلاحات چگونه ممکن است، اگر در کنار شرایط بالفعلِ آموزش، چیزی دربارۀ نظریۀ سیاسی حکومت که کلیه امورات آموزش در دست اوست گفته نشود؟ چگونه در یک کشور که فلسفۀ اجتماعی در آن ناشناخته است، یعنی ترکیب جامعه، قشربندی طبقات آن، روابط بین نهادهای مذهبی و حاکمیتی آن، میزان جمعیت شهری و روستایی آن و امثالهم ناگفته باقی مانده است، پیشنهاد تغییر ممکن است؟ قابل درک نخواهد بود که شیوه‌های تازه‌ای برای کار ارائه شود، اگر مکان جغرافیاییِ آن سرزمین، آب و هوای آن، شرایط اقتصادی آن، زندگی فرهنگی سکنۀ آن، سنن ایشان، آداب و رسوم‌شان و همۀ دیگر عواملی که بر تشخص ملی‌شان اثر می‌گذارد شناخته نشود. همۀ این ملاحظات به تألیف سه فصل نخست مطالعۀ حاضر انجامیده‌اند که به‌هرحال تاآنجایی‌که ممکن بوده مختصر و مفیدند.