کتاب شش گفتار تاریخی پیرامون ایران و آسیای مرکزی مریم خسروآبادی نشر کنکاش

بخشی از جغرافیای ایرانشهر که تحت عناوین خراسان بزرگ، فرارودان، ماوراءالنهر و آسیای مرکزی خوانده می‌شود تا حدودی تداعی‌کننده مفاهیم مشترکی است که بر حسب داده‌های این کتاب می‌تواند چنین بیان شود: افول نماد دولت در ایران باستان، هجوم و به تبع آن فراز و فرود مرزها، آمد و شد سلسله‌ها، تکثر و تنوع، چالش‌های هویتی، جغرافیا و مرز، جابه‌جایی جمعیتی، استعمار، تجزیه و کمونیسم. مفاهیم مذکور با سرگذشت تاریخی بسیاری از مناطق شمال شرق ایران پیوستگی دارد. با این وجود در این گفتار شش‌گانه هر موضوع، در ارتباط با شهر، ایالت و یا شخص خاص مورد بررسی قرار گرفته است. سقوط سامانی و ورود اعراب مسلمان، ماوراء‌النهر را ذیل مفهوم اسلامی و دارالاسلام نه تنها به ایران بلکه دمشق و بغداد نیز پیوسته ساخته است. با این وجود فروپاشی دیوار اسطوره‌‎ای ایرانی –تورانی، خراسان را که گاه محدوده آن تا چین قلمداد می‌شد، دنباله‌ای از مرغزارهای آسیای مرکزی نمود.