کتاب گام به گام با امام
۹

عاصم قانصوه ، دبیرکل حزب بعث، پس از دیدار با عبدالله الاحمر و بازگشت از دمشق، در سخنانی اعلام کرد که از فضای مذاکرات امام صدر و معاون دبیرکل حزب مطلع شده است. او اطلاع یافته است که جنبش محرومان با بندهای سیزده گانه پیشنهادیِ جبهه ملی موافقت کرده است و به جنوب به مثابه راهکار اصلی حل بحران سیاسی توجه کامل دارد.

امام موسی صدر، عاصم قانصوه ، دبیرکل حزب بعث، را به حضور پذیرفت و درباره نشست چهارجانبه هفته آینده که با حضور ایشان و امام وآقایان رشید کرامی و ولید جنبلاط برگزار خواهد شد، با وی تبادل نظر کرد.

امام صدر امروز عبدالله الشامی، کاردار امارات متحده عربی ، و نیز عادل عسیران، رئیس سابق پارلمان لبنان، را در محل مجلس اعلای شیعیان در حازمیه به طور جداگانه به حضور پذیرفت. ایشان، همچنین، در تماس تلفنی با اسماعیل الزین، ضمن ابراز خرسندی از سلامت ایشان، حادثه سوءقصد به جان وی را محکوم کرد.

روزنامه النهار با طرح موضوعی با عنوان «باب گفت وگوی ملی» و با هدف بررسی علل اختلافات لبنانیان، پرسش هایی چند درباره آینده لبنان، مبانی وفاق ملی، حق تعیین سرنوشت، مسئله اسکان (توطین) فلسطینیان و پایان دادن به حضور مسلحانه آنان در لبنان را پیش روی مسئولان (و ازجمله امام صدر) قرار داده است. امام صدر در پاسخ به پرسش های مطرح شده، آینده درخشان لبنان را در گرو تحقق وحدت ملی دانست و دو راهکار ضروری برای دستیابی به وحدت ملی را تبیین کرد. ایشان در ادامه، همه پرسی از مردم و تایید آن از جانب پارلمان را ابزار تعیین سرنوشت لبنان نامید و جلوگیری از اسکان (توطین) فلسطینیان را به معنای بازگشت آنان به میهن خویش برشمرد.

الف. باتوجه به تحولات اخیر جنوب لبنان و ضرورت ادامه تلاش ها برای تحقق وفاق ملی، امام صدر سفر خود را به آفریقای جنوبی به تعویق انداخت. این سفر با هدف آگاهی از وضعیت مهاجران لبنانی و به ویژه شیعیان مقیم این کشور، تنظیم شده بود.

ب. سه شنبه شب گذشته، امام صدر برای دومین بار در هفته جاری با یاسر عرفات دیدار و درباره آخرین تحولات اوضاع فلسطینیان و جهان عرب با وی گفت وگو کرد.

الف. جبهه ملی پاسداری از جنوب با تشکیل جلسه ای در دفتر دبیرکل جبهه، محمد صفی الدین، تحولات جهان عرب و وقایع جنوب لبنان و بازتاب این تحولات را در روند وفاق ملی لبنان بررسی کرد. حسین الحسینی ، نماینده پارلمان و عضو جبهه، پس از جلسه مذکور بیانیه ای قرائت کرد که در بخش هایی از آن چنین آمده بود: «در زمانی که تمامی تلاش ها برای اجرای توافق نامه ها و بازگشت و حضور دولت در جنوب بود، به ناگاه با جریانی مخالف مواجه شده ایم که به جای اجرای توافق نامه ها، در صدد ایجاد تشنج و حمایت از اقدامات نادرست برآمده است. بهترین دلیل بر وجود چنین جریانی عبارت است از:
۱. افزایش شمار افراد مسلح در جنوب و روستاهای جنوبی؛
۲. افزایش ورود سلاح ؛
۳. اوج گرفتن نارضایتی مردمی به ویژه پس از تعدی و تعرض به جان و مال و آبروی افراد.
جبهه ملی پاسداری از جنوب ضمن ابراز نگرانی از وقایع مذکور و با اظهار شگفتی از رویکردهای موجود و تعلل دولت و جهان عرب در قبال این وقایع، بدین وسیله از مسئولان دولتی و گروه های لبنانی می خواهد که خطر ادامه این وضعیت در جنوب و بازتاب آن را در سراسر لبنان دریابند.»

ب. روزنامه النهار جزئیات دیدار امام صدر و عبدالله الاحمر، معاون دبیرکل حزب بعث عرب سوسیالیست، را در سوریه منتشر کرد. بنا بر این گزارش امام در آن دیدار از وی خواسته است که موضع سوریه را در قبال اوضاع جنوب و قانون شکنی ها و اجرای موافقت نامه ها تبیین کند.
این روزنامه با انتشار جزئیات خبر مربوط به دیدار امام صدر با عرفات نوشت: «امام در دیدار با یاسر عرفات، ضرورت توقف قانون شکنی ها در جنوب را یادآور شد. امام تاکید کرد که در جایگاه رهبر شیعیان که شهدای بسیاری در راه حق تقدیم کرده اند، هرگز بر ضد ملت مظلوم فلسطین و یا بر ضد مسئله عادلانه فلسطین موضع مخالف نخواهد گرفت.»

ج. امام موسی صدر با حضور در کاخ ریاست جمهوری به مدت یک ساعت با رئیس جمهور دیدار و گفت وگو کرد. در این دیدار، اوضاع جنوب و مقدمات لازم برای دستیابی به وفاق ملی بررسی شد. پس از این دیدار، امام در گفت وگویی تصریح کرد: «پیش از سفر هفته آینده به سنگال و ساحل عاج که با هدف دیدار با مهاجران لبنانی و افتتاح چند مرکز آموزشی و دینی صورت خواهد گرفت، امروز برای خداحافظی به دیدار جناب رئیس جمهور رفتم. ایشان با تدبیر و دوراندیشی مشغول پیگیری روند وفاق ملی اند و ان شاءالله در هفته های آینده نخستین نتایج این تلاش ها آشکار خواهد شد. بحران جنوب نیز به قضیه ای پیچیده و چندجانبه بین المللی تبدیل شده است و شاهدیم که عده ای با سوءاستفاده از اشتباهات و قانون شکنی هایی که رخ داده - و به طور طبیعی، تنها فرماندهان فلسطینی به حکم حضورشان در منطقه مسئول آن اند- مردم را به رویارویی و نبرد فرامی خوانند. در حال حاضر و در اوضاع کنونیِ جهان عرب و منطقه، این فراخوان فقط به معنای نادیده گرفتن فداکاری های اهل جنوب نیست، بلکه دعوت به کشتارهای هولناکی است که فقط دشمن از آن سود می برد. وجود دو عامل حکمت و نصیحت اجتناب ناپذیر است و پایبندی به مواضع دولت قانونی لبنان تنها چاره کار به شمار می آید. اکنون مقاومت فلسطین در معرض آزمونی سرنوشت ساز قرار دارد و باید زمینه را برای حضور حاکمیت مشروع لبنان در جنوب مهیا سازد و با جلوگیری از اشتباهات و قانون شکنی ها، صلاحیت و شایستگی خود را برای اداره کشور خود به جهانیان ثابت کند. اسرائیل اکنون ادعا می کند که جنوب به جزیره ای تحت نفوذ اتحاد شوروی تبدیل شده و این ادعا زمینه را برای زیاده خواهی ها و اقدامات غیرمنتظره اسرائیل مهیا می کند. لبنانیان و فلسطینیان باید پیش از آنکه فرصت از دست برود، هشیار و آگاه باشند. تنها مواضع رئیس جمهور سرآغاز حل بحران جنوب است و باید همگان آن را تایید و از آن حمایت کنند.»

الف. امام صدر در خطبه های نماز جمعه که در مسجد الصفای مجتمع آموزشی عاملیه بیروت برگزار شد، تصریح کرد: «بحران جنوب به مسئله ای بین المللی تبدیل شده و اسرائیل که خطرناک ترین دشمن در تمام دنیاست، می خواهد این بحران ادامه داشته باشد تا آن را همچون سلاحی در برابر اعراب به کار گیرد و مطابق با اراده خود، اعراب را بازی دهد.» امام در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: «فلسطینیان باید منضبط و قانونمند باشند و در غیر این صورت، زیان خواهند دید. آن ها باید زمینه ورود ارتش لبنان را به جنوب آماده کنند تا مسئولیت وقایع جنوب به عهده آنان قرار نگیرد. اما برخورد مسلحانه جایز نیست و دست های پشت پرده در کار است و این امر خواسته اسرائیل است.» امام در ادامه از برخی گروه های لبنانی خواست که «رفع مشکلات موجود را به قانون و دولت بسپارند و مانع ورود ارتش لبنان به مناطق مرزی نشوند.» ایشان به این نکته نیز اشاره کردند که «اسرائیل اجازه می دهد که اسلحه و مهمات به صور وارد شود، زیرا می خواهد به جهانیان چنین وانمود کند که این منطقه، جزیزه ای مسلح و تحت نفوذ شوروی در کنار مرز اسرائیل است.»

ب. امام موسی صدر، رئیس مجلس اعلای شیعیان، پیش از ظهر دیروز، هیئت اعزامیِ مراجع بزرگ تقلید ایران را به حضور پذیرفت. اعضای هیئت مذکور، نامه هایی درباره وقایع و اوضاع مذهبی شهر قم را به همراه دارند.

پس از حدود یک سال، امام صدر و عرفات در دمشق با یکدیگر دیدار و اوضاع لبنان و منطقه را بررسی کردند. امام ضمن ارائه توضیحاتی درباره وقایع جاری در لبنان به این رهبر فلسطینی و اشاره به اینکه عده ای در صددند که برای حفظ حیات خود در لبنان گروهی شبه نظامی ایجاد کنند، خطرهای ادامه وضع موجود را به وی خاطرنشان کرد. عرفات نیز پس از دیدار با امام، با فرماندهان مقاومت در این باره گفت وگو کرد و اتخاذ تدابیر لازم را برای جلوگیری از قانون شکنی ها و تشدید این روند خواستار شد. روندی که نتیجه برخی اقدامات فردی و شخصی بوده است.

الف. امام صدر با ارسال تلگرافی به حافظ اسد، انتخاب مجدد وی را به ریاست جمهوری سوریه تبریک گفت. متن تلگراف بدین شرح است:

جناب رئیس جمهور آقای حافظ اسد - حفظه الله-
واژه «آری» را فقط برادران سوری ما بر زبان نمی آورند، که تو آنان را از کالبدی بی روح به قلبی تپنده مبدل ساختی؛ و فقط لبنانیان آن را تکرار نمی کنند، که تو با مواضع جاودانه خویش آتش توطئه را به گلستان بدل کردی. تو بودی که با رفتار اصولی و مواضع قهرمانانه خود، به تاریخ و جغرافیا و آمال امت خود «آری» گفتی و اکنون آحاد امت در پهنه تاریخ و گستره جغرافیای پهناور خویش در کنار تو ایستاده اند و سرزمین و آزادی و افتخار خود را حفظ کرده اند و به تو «آری» می گویند. پس با تکیه بر الطاف خداوند به پیش برو که خداوند با توست.

رئیس مجلس اعلای شیعیان
موسی صدر

ب. پس از اینکه امام صدر خبر عقب نشینی نیروهای جنبش امل را از پایگاه های مشترک خود با اعضای مقاومت فلسطین اعلام کرد، فرماندهان مقاومت فلسطین بلافاصله با امام صدر تماس گرفتند و علت این تصمیم را جویا شدند. امام نیز در پاسخ، تجاوزات و قانون شکنی های اعضای مقاومت را علت این تصمیم برشمردند و با لحنی قاطع، تند و صریح اعتراض خود را به این اقدامات ابراز داشتند. امام، در ادامه، بر این نکته تاکید کردند که اسرائیل ورود آزادانه کشتی ها به بندر صور را نادیده می گیرد، بدان امید که این منطقه به انبار سلاح های شوروی تبدیل شود و اسرائیل به این بهانه، به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد.

امام صدر در گفت وگو با مجله الصیاد، بهترین راه حل بحران جنوب را «بازگشت حاکمیت کامل دولت لبنان به این منطقه» برشمرد. ایشان با اشاره به اینکه فقدان حاکمیت دولت لبنان در جنوب موجب محکومیت مقاومت فلسطین می شود، اصرار مقاومت فلسطین را بر اِ عمال حاکمیت قانونی دولت به نفع فلسطینیان دانست و خاطرنشان کرد: «سوریه همواره برای اجرایی شدن توافق نامه های منعقد شده با مقاومت فلسطین تلاش کرده است.» ایشان با اشاره به طرح اسکان (توطین) فلسطینیان، آن را توطئه ای با هدف نابودی ملت فلسطین و پایان دادن به مقاومت آنان برشمرد.

امام صدر دیروز برای دومین بار ظرف ۲۴ ساعت، در تماس با الیاس سرکیس درباره تحولات لبنان گفت وگو کرد.

امام صدر به اتفاق حسین الحسینی، نماینده پارلمان لبنان، و شیخ محمد یعقوب عازم دمشق شد و به مدت یک ساعت ونیم با حافظ اسد، رئیس جمهور سوریه ، دیدار کرد. در دیدار امام و هیئت همراه با حافظ اسد، تماس ها و دیدارهای امام با الیاس سرکیس، رئیس جمهور لبنان ، پس از حادثه فیاضیه بررسی شد. آخرین این تماس ها، ارتباط تلفنی شنبه گذشته بود که ساعاتی پیش از ورود هیئت سوری به کاخ ریاست جمهوری لبنان در بعبدا برقرار شده بود. حافظ اسد نیز در تبیین مواضع سوریه درقبال حوادث مذکور گفت: «سوریه برای کمک وارد لبنان شده است، نه برای چیره شدن گروهی بر گروه دیگر. هدف ما یاری همه ستمدیدگان ، پاسداری از لبنان، حفظ تمامیت ارضی لبنان و ادامه روند صلح و امنیت در لبنان است، هرچند این امر مستلزم فداکاری های بسیار باشد.» امام صدر نیز دیدگاه خود را درمورد آینده و درباره بحران در سراسر جهان عرب، به ویژه منطقه شرق کانال سوئز، بیان کرد و اظهار امیدواری کرد که سوریه به منظور تحقق هرچه سریع تر وفاق ملی در لبنان، از هیچ کمک و کوششی دریغ نکند، زیرا «اگر صلح و صفا به میان لبنانیان بازگردد، سلاح در میان آنان بی تاثیر خواهد شد.» امام با اشاره به اینکه «هرگاه حادثه یا اختلاف داخلی در لبنان بروز کند، اسرائیل در مرزهای جنوب لبنان و حتی در برخی روستاهای جنوبی چنگ و دندان نشان می دهد،» هماهنگی کامل میان سوریه و مقاومت فلسطین و دولت لبنان را به منظور اجرای توافق نامه های منعقدشده و خارج کردن ابتکار عمل از دست اسرائیل خواستار شد. حافظ اسد نیز وعده داد که به منظور ایجاد هماهنگی برای تامین منافع لبنان و مقاومت فلسطین و خدمت به قضیه بزرگ جهان عرب اقدام کند. در پایان این دیدار، امام صدر در سخنانی تصریح کرد: «در دیداری که برای عرض تبریک به مناسبت انتخاب مجدد جناب حافظ اسد با ایشان داشتیم، فرصت مناسبی پدید آمد تا درباره وقایع غم انگیز اخیر و علل دور و نزدیک و پیامدهای آن گفت وگو کنیم. همچنین، درباره وضعیت جنوب و خطرهایی که این منطقه را تهدید می کند، به تفصیل صحبت شد. طرح ها و توطئه های دشمن صهیونیستی و ضرورت تعجیل در حل بحران و از بین بردن شکاف های موجود، به ویژه اجرای سریع توافق نامه های منعقدشده با هدف گسترش و اِ عمال حاکمیت دولت لبنان در تمامی مناطق نیز از موضوعات مطرح شده بود. در ادامه، مسئله وفاق ملی مطرح شد که جناب سرکیس پیگیر آن اند. در این باره می توان به نکات ذیل اشاره کرد:
۱. رئیس جمهور حافظ اسد، اعتماد و ارادت فراوانی به جناب الیاس سرکیس دارد و تمامی لبنانیان را همچون خانواده و برادران خویش می داند. از نظر ایشان، حل و فصل مشکلاتی که امنیت را مختل می کند، ضروری است و باید لبنان را از خطرهایی که پیش رو دارد، دور کنیم. از این رو، جناب حافظ اسد از تمامی شهروندان می خواهد که با دولت لبنان و نیروهای بازدارنده عربی همکاری کنند تا هدف آن ها که همان بازگشت امنیت و ثبات به لبنان است، محقق شود.
۲. توطئه گرانی که به طور هم زمان لبنان و سوریه را هدف قرار داده اند، از هر روزنه ای برای بحران سازی استفاده می کنند. از این رو، لبنانیان باید همواره هوشیار و مراقب باشند.
۳. جناب حافظ اسد همچنان بر مبنای مسئولیت پذیری و با رویکرد فراگیر قومیتی، سوریه را موظف می داند که هرچه سریع تر لبنان را در برابر جنگ و تجزیه یاری کند و بر این حقیقت تاکید دارد که در سوریه، دل هایی تپنده، اندیشه هایی آگاه و دستانی آماده یاری مظلومان هستند. به عقیده ایشان، این رویکرد باید شفاف باقی بماند و وقایع ناگهانی آن را تیره و تار نکند.
۴. ایشان از درگیری هایی که با نیروهای سوری حاضر در میان نیروهای بازدارنده عربی پدید آمد، و نیز از شکاف موجود در میان لبنانیان به شدت متاثرند و بر این امر اصرار دارند که لبنانیان، دست هایی را که موجب بروز این مشکلات شده، بیابند تا نیروهای بازدارنده عربی بتوانند در اسرع وقت ماموریت خود را انجام دهند.
۵. و نکته پایانی اینکه توجه به وضعیت جنوب، وفاق ملی، سامان دهی روابط لبنان و فلسطین و حفظ کرامت لبنان و لبنانیان، در دوره جدید ریاست جمهوری جناب حافظ اسد از مهم ترین دغدغه های ایشان است. بنابراین، ایشان با تمام توان و با علاقه و محبت در کنار جناب الیاس سرکیس ایستاده اند تا این بحران پیچیده حل و فصل شود.»
امام صدر پیش از ترک دمشق در ساعت ده بعدازظهر، در تماسی تلفنی با عبدالحلیم خدام، وزیر امور خارجه سوریه، گفت وگو کرد. پس از آن امام و هیئت همراه، متشکل از سید حسین الحسینی ، نماینده پارلمان لبنان ، و شیخ محمد یعقوب، دمشق را ترک کردند.

امام صدر دیروز برای افتتاح چندین مرکز و مو سسه دینی و اجتماعی، بیروت را به مقصد سنگال و ساحل عاج ترک کرد. هیئتی متشکل از شیخ عبدالحلیم الزین، شیخ حسن عواد، شیخ حسن بیضون، یوسف خضرا و سید حسین صدر، امام را در این سفر همراهی می کنند. باتوجه به برگزاری جلسه هیئت دولت در زمان عزیمت امام، عبدالرحمن الشیخه به نمایندگی از رئیس جمهور و دولت، برای مراسم بدرقه امام در فرودگاه حضور یافت. امام پیش از ترک بیروت در گفت وگویی با اشاره به اینکه این سفر، دو بار به سبب وقوع درگیری ها به تعویق افتاده، تصریح کرد: «اکنون پس از آنکه به اوضاع کشور اطمینان پیدا کرده ام و روند وفاق ملی و امنیت تثبیت شده و در جنوب هم آرامش نسبی ایجاد شده، کشور را ترک می کنم. این مسائل مورد توجه ویژه آقایان سرکیس و حافظ اسد، رو سای جمهور لبنان و سوریه ، قرار داشته است.» امام در ادامه «آرزوی موفقیت رئیس جمهور و دولت در بازگرداندن وضع عادی به کشور و تحقق وفاق و ادامه روند صلح» را بیان کرد. پس از ساعاتی امام وارد داکار پایتخت سنگال شد و لیوبولد سنگور، رئیس جمهور سنگال، و دیگر مسئولان بلندپایه این کشور از ایشان استقبال کردند.

روزنگار سال ۱۹۷۸

۱/ ۱/ ۱۹۷۸

[الانوار]

الف. امام موسی صدر در ضیافت دو روز پیش در منزل آقای خلیل حسین در طرابلس ، با رشید کرامی، نخست وزیر لبنان، درباره موضوعات جاری روز، وضعیت دولت و اوضاع حاکم بر کشور و مسائل جهان عرب با وی تبادل نظر کرد. با توجه به مسدودشدن جاده ضهرالبیدر به سبب بارش برف، امام از طریق جاده حمص از بعلبک عازم طرابلس شده بود و شیخ محمد یعقوب و سید حسین صدر نیز ایشان را همراهی کردند. در ضیافت مذکور آقایان نجیب منلا و مهندس رئیف علم الدین و ولید مولوی و عبدالعزیز ابوحیدر و ناظم الصوفی و اکرم عویضه و فرماندهان نیروهای بازدارنده عربی مستقر در شمال کشور حضور داشتند. پس از صرف شام، رشید کرامی و امام صدر در جلسه ای خصوصی که ۴۰ دقیقه به طول انجامید، موضوعات مختلف و مسائل روز را بررسی کردند.

ب. امام موسی صدر، رئیس مجلس اعلای شیعیان، در مقر مجلس، با شخصیت هایی دیدار کرد که برای عرض تسلیت به مناسبت درگذشت دایی ایشان، سید محمدباقر قمی ، به مجلس آمده بودند. در این دیدار خلیل حداد، به نمایندگی از الیاس سرکیس، رئیس جمهور لبنان، و عبدالرحمن الشیخه، مدیر روابط عمومی و تشریفات نخست وزیری به نمایندگی از نخست وزیر، حضور داشتند. شیخ حسن خالد، مفتی اهل سنت لبنان، و امین البزری، عضو هیئت وزیران، و اسقف الصلیبی و اسقف آنتوان جبر به نمایندگی از مار آنتونیوس پطرس خریش، اسقف اعظم مارونی ها، از دیگر حاضران در این دیدار بودند. ریاض طه، رئیس سندیکای روزنامه نگاران ، و غسان توینی، نماینده دائم لبنان در سازمان ملل، نیز در جلسه مذکور حضور داشتند.

امام موسی صدر در دیدار با شفیق الوزان (وکیل دادگستری)، ضمن ابراز خشنودی از سلامتی ایشان، حادثه تعرض و انفجار در منزل وی را در هفته گذشته که با هدف ایجاد آشوب و ناامنی صورت گرفته بود، محکوم کرد.

امام صدر در مصاحبه ای اعلام کرد که به زودی برای گفت وگو با رئیس جمهور الیاس سرکیس، به کاخ بعبدا خواهد رفت تا «با توجه به تحولات جاری منطقه، درباره مسائل جنوب و گفت وگوهایی که به منظور رسیدن به وفاق ملی و وحدت لبنان لازم است،» با وی تبادل نظر کند. ایشان درخصوص اقدامات ضروری برای آغاز مذاکرات تصریح کرد: «گام هایی، هرچند آهسته ، در این راه برداشته شده و من شخصاً در این زمینه تلاش های بسیاری انجام داده ام و دیداری نیز که هفته گذشته با نخست وزیر در طرابلس داشتم، اقدامی در همین خصوص بود. در آن ملاقات بر سر مسائل اصلی به تفاهم رسیدیم و این توافق ممکن است به آغاز اقدامات عملی در سراسر لبنان منجر شود. برخی از دوستان هم به همین منظور فعالیت می کنند و ما- به رغم همه دشواری های موجود- برای نجات لبنان فعالیت های خود را ادامه خواهیم داد.»

الف. امام صدر در سخنانی تصریح کرد: «مطالبی که جناب رئیس جمهور، الیاس سرکیس، در دیدار با رو سای نمایندگی های دیپلماتیک مطرح کردند، بیانگر احساسات و باورهای تمامی لبنانیان، و تعبیری صادقانه از تعهدات قومیتی ملت لبنان و ملت فلسطین، و حق تاریخی آنان در داشتن وطن و دولتی در سرزمین خویش است.» امام در ادامه افزود: «به گمان من سخنان رئیس جمهور، با وجود آنکه تلخ و ناگوار بود، سرآغاز گشایش و امیدواری است، زیرا مبنای وفاق ملی و متحدشدن اراده لبنانیان خواهد بود و هر توطئه و خطایی را که بر ضد این کشور صورت گیرد، نقش بر آب خواهد کرد. من ذره ای تردید ندارم که رهبران عرب و به ویژه فلسطینیان، از این سخنان مسئولانه استقبال خواهند کرد، همچنان که لبنانیان از آن استقبال می کنند.» چندی پیش الیاس سرکیس در سخنانی با هشدار درباره «عواقب ناگوار بی توجهی به اصول اساسی روابط میان کشورها»، مخالفت لبنان را با طرح ماندگارشدن فلسطینیان در خاک لبنان اعلام کرده و آن را «فراتر از توان و طاقت لبنان و حتی به ضرر قضیه فلسطین» دانسته و تاکید کرده بود: «هر راهکاری که در آن به مسئله فلسطین به مثابه علت اصلی بحران خاورمیانه توجه نشود، راه حل درستی نخواهد بود... ما تمامی توان خود را برای پاسداری از حقوق خویش به کار خواهیم گرفت.»

ب. امام صدر در خطبه های نماز جمعه که هم زمان با سالگرد شهادت امام علی بن الحسین (ع) در مسجد الصفای مجتمع آموزشی عاملیه برگزار شد، با تشبیه رنج و محنت لبنان به واقعه کربلا، هرگونه اضطراب و ناامنی در کشور را «به نفع دشمن و همچون سلاحی در دست اسرائیل» دانست و تصریح کرد: «ادامه این محنت به شکل کنونی و دست نیافتن به وفاق ملی، بی گمان در خدمت منافع اسرائیل خواهد بود.» امام در ادامه با اشاره به شایعات موجود درباره واگذاری جنوب لبنان به غیرلبنانیان، این نکته را متذکر شد که «فلسطینیان هیچ گاه نپذیرفته اند که سرزمینی را جانشین وطن خود کنند، زیرا هرکس وطنی غیر از میهن اصلی خود را بپذیرد، به قضیه فلسطین خیانت ورزیده و در پاسداری از میهن و سرزمین خود کوتاهی کرده است.» ایشان در ادامه خاطرنشان کرد: «به طور طبیعی از اهالی جنوب انتظار داریم که اسکان فلسطینیان را در جنوب نپذیرند و توطئه ای را که با هدف ایجاد فتنه و تشنج و درگیری در جنوب صورت می گیرد، نقش بر آب کنند.»

ج. امام موسی صدر امروز به اتفاق شیخ محمد یعقوب عازم دمشق می شود. این سفر به منظور گفت وگو با مسئولان سوری درباره وفاق ملی صورت می گیرد، زیرا حافظ اسد، رئیس جمهور سوریه، بر آغاز گفت وگو میان طرف های لبنانی با هدف زمینه سازی برای حل مشکلات موجود اصرار دارد. منابع نزدیک به امام اعلام کرده اند که ایشان بلافاصله پس از بازگشت به کشور، تماس ها و دیدارهای متعددی را برای نزدیک کردن دیدگاه های طرف های درگیر در لبنان، انجام خواهد داد.

امام صدر برای دیداری کوتاه از اردن و ملاقات با ملک حسین پادشاه این کشور، امروز از دمشق عازم اَمان شد. امام در سخنانی، از تلاش های پادشاه اردن برای بازگرداندن وحدت و همبستگی به صفوف کشورهای عربی تقدیر کرد.

الف. ظهر دیروز ملک حسین، پادشاه اردن، از امام موسی صدر، رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان، استقبال کرد. به نقل از منابع رسمی کشور اردن، ملک حسین در این دیدار بر تلاش کشورش به منظور ایجاد وحدت ملی در لبنان تاکید کرد. در این مذاکرات که موضوعاتی همچون اوضاع خاورمیانه و به ویژه لبنان، پس از تحولات اخیر بررسی شد، امام با تشریح اوضاع جنوب، مواضع شیعیان در قبال وضع موجود را تبیین کرد. ایشان در خطبه های جمعه گذشته در مسجد عاملیه نیز این مواضع را بیان کرده بود. پیش از ملاقات با پادشاه اردن، امام صدر با مضر بدران ، نخست وزیر، و عبدالحمید شرف، رئیس دفتر پادشاهی این کشور، نیز دیدار و گفت وگو کرد. بعد از ظهر دیروز امام صدر با یک فروند هواپیمای اختصاصی که ملک حسین در اختیار ایشان گذارد، پایتخت اردن را به مقصد کویت ترک کرد. سفر به کویت با هدف تسلیت به مناسبت درگذشت امیر پیشین این کشور شیخ صباح سالم الصباح، و تبریک به امیر جدید، شیخ جابر الاحمد الصباح، صورت گرفت. از سوی دیگر، منابع آگاه در مجلس اعلای شیعیان اعلام کردند که هیئتی متشکل از اعضای این مجلس برای همراهی با امام در این سفر، دیروز لبنان را به مقصد کویت ترک کرد. حسین الحسینی، نماینده پارلمان لبنان، و شیخ محمود فرحات ، مدیرکل مجلس اعلا، و علی بزی از وزرای سابق دولت لبنان، اعضای هیئت مذکور را تشکیل می دهند.

ب. امام صدر و هیئت همراه که در کویت به سر می برند، در نیمه شب ۱۰/ ۱/ ۱۹۷۸ هیئتی از شخصیت های فلسطینی را به ریاست خالد الحسن، از رهبران مقاومت فلسطین، به حضور پذیرفت. در آن دیدار که تا سحرگاه به طول انجامید، گفت وگویی طولانی، صریح و گاه تند درباره اوضاع جنوب و قانون شکنی های فلسطینیان در جنوب لبنان صورت گرفت. در بخش هایی از سخنان امام صدر در دیدار مذکور چنین آمده بود:
- تجاوزات و قانون شکنی های فلسطینیان علت اصلی مصائب اهالی جنوب است و نبرد حقیقی را با اسرائیل تحت الشعاع قرار داده است.
- در جایگاه کسی که قضیه فلسطین را باور دارد و به آن پایبند است، درباره بحرانی شدن اوضاع جنوب هشدار می دهم.
- تغییر فرماندهان مقاومت فلسطین در جنوب ضروری است.

جابر الاحمد الجابر، امیر کویت، از امام موسی صدر، رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان ، که برای تسلیت به مناسبت درگذشت امیر فقید کویت عازم این کشور شده، استقبال کرد. در این دیدار، شیخ سالم صباح السالم، وزیر کار و امور اجتماعی، در گفت وگو با امام صدر، بر ضرورت تحقق وحدت ملی در لبنان، با هدف استقرار صلح و امنیت در این کشور تاکید کرد. در ادامه، امام صدر پس از دیدار با مقامات کویتی، به اتفاق حسین الحسینی و شیخ محمود فرحات ، مدیرکل مجلس اعلا، و علی بزی به بیروت بازگشت و در بدو ورود، در سخنانی با ابراز امیدواری درباره تاثیر مثبت سفر خود بر اوضاع لبنان، اظهار داشت: «ملک حسین نیز همانند مسئولان لبنانی از وضع موجود نگران است و راه حل بحران را همبستگی لبنانیان می داند.» امام ضمن اشاره به این نکته که امیر جدید کویت و دیگر مقامات این کشور نیز از اوضاع لبنان نگران اند، خاطرنشان کرد که به گفته پادشاه اردن، «پیشنهادهای مناخیم بگین، نخست وزیر اسرائیل، به جیمی کارتر، رئیس جمهور امریکا، درخصوص قضیه فلسطین، از پیشنهادهایی که پیش از این به انورسادات ارائه شده بود، نرمش و انعطاف بیشتری دارد. از این رو، ملک حسین درباره موضع گیری ایالات متحده امریکا ابراز خوش بینی می کند.»

عصر دیروز چهارشنبه، امام سیدموسی صدر، رئیس مجلس اعلای شیعیان، شیخ محمد ابوشقرا، رهبر دروزی ها ، را در دفتر کار خود در حازمیه به حضور پذیرفت و با وی درباره اوضاع جاری کشور بحث و تبادل نظر کرد. پس از آن دیدار، امام صدر در گفت وگویی تصریح کرد: «حضور برادرمان جناب شیخ ابوشقرا برای تسلیت به مناسبت درگذشت دایی بنده بود و در ضمن فرصت مناسبی پیش آمد که درباره مسائل مهم و سرنوشت سازی گفت وگو کنیم که در واقع نقطه عطفی در تاریخ کشور و منطقه ما به وجود آورده است. همچنین ، مطابق معمول، خلاصه ای از اقدامات صورت گرفته در سفرم به اردن و کویت را به اطلاع ایشان رساندم. با وجود آنکه سفر به کویت با هدف عرض تسلیت به مناسبت درگذشت امیر فقید این کشور صورت گرفت، فرصت مناسبی پدید آورد که وقایع منطقه و توطئه های دشمن بر ضد میهن عزیزمان را به اطلاع مسئولان کویتی برسانم. در سفر به اردن و کویت، با ملک حسین و امیر شیخ جابر الاحمد الصباح و معاونان بلندپایه آن دو دیدار کردم و به گمانم تلاش هایی که برای شفاف سازی مواضع و آگاهی از وقایع جاری در محافل سیاسی که به مثابه گامی کوچک در راه خدمت به لبنان و نجات آن صورت گرفت، وظیفه طبیعی همه شهروندان به شمار می آید، به ویژه پس از سخنان الیاس سرکیس که زنگ خطر را از کانون تصمیم گیری های کشور به صدا درآورده است. احتمال می رود که تلاش برای حل مسئله فلسطین و به طور کلی مسئله خاورمیانه، برخلاف منافع لبنان باشد. از این رو، همگان در هر مقام و جایگاهی وظیفه دارند که تمام توان خود را برای ناکام گذاردن چنین تلاش هایی بسیج کنند. اکنون می توان گفت که اوضاع متشنج لبنان نباید موجب نومیدی ما گردد و راه حل های مطرح شده، قطعی و نهایی نیستند. لبنانیان اگر با هم متحد شوند و در جبهه ای واحد قرار گیرند، قادر خواهند بود که میهن خود را نجات دهند و کشور را از رایزنی ها و پیشنهادهای مطرح شده عبور دهند و حتی فراتر از این، لبنانیان می توانند با وحدت و یک پارچگی، تغییرات چشمگیری در معادلات موجود پدید آورند و به رغم همه جنجال ها و وقایع مرتبط با مسئله فلسطین، هم به کشور عزیز خود خدمت کنند و هم در احقاق حق ملت فلسطین برای بازگشت به میهن خویش سهیم باشند. من نیز همچون همه دوستان لبنان، به ویژه بزرگان جهان عرب، بر این باورم که نخستین گام، ایجاد وفاق ملی و اراده واحد در لبنان است، و به فضل خدا تلاش برای رسیدن به این هدف را در تمامی سطوح و با کمک همه طرف های ذیربط ادامه خواهم داد و امیدوارم که این باور مشترک، انگیزه ای شود و همگان را به اقدام عملی و ابتکار و تلاش برای پرکردن شکاف ها و تحقق وحدت و وفاق سوق دهد.»
امام در پاسخ به پرسش دیگری تصریح کرد: «چنان که می دانیم، مواضع دولت کویت در حمایت از لبنان و حفظ وحدت و مشروعیت و حاکمیت آن است و این سیاست ادامه خواهد یافت. امیر جدید این کشور ضمن تاکید بر این موضوع، معتقد است که راه حل ریشه ای برای بحران لبنان باید از جانب خودِ لبنانیان تعیین شود. بدین معنا که رسیدن به وفاق ملی، نخستین گام برای پایان دادن به بحران خواهد بود و وزیر خارجه کویت نیز بر آن تاکید دارد. لازم است یادآوری کنم که مسئولان کویتی در خصوص اوضاع لبنان ابراز نگرانی می کنند و حاضرند که امکانات و توان خود را در خدمت لبنان قرار دهند.»

امام صدر با حضور در کاخ ریاست جمهوری در بعبدا و دیدار با الیاس سرکیس، رئیس جمهور، درباره تحولات لبنان و منطقه، به ویژه موضوعات مرتبط با جنوب، با وی گفت وگو و ایشان را از نتایج سفرهای خود به چند کشور عربی آگاه کرد. پس از آن دیدار، امام در گفت وگویی با اشاره به تلاش رئیس جمهور برای ایجاد وحدت میان لبنانیان و پیوند نیروهای سیاسی برای تحقق وحدت ملی، ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک به نتایج مثبت بینجامد. امام صدر تعیین زمان مشخص از سوی رئیس جمهور را برای ارائه طرح وفاق ملی تکذیب کرد و یادآور شد که رئیس جمهور، راهکار مشخصی برای ایجاد اجماع میان گروه های مختلف لبنانی در نظر دارند. ایشان در ادامه خاطرنشان کرد که اعلام موضع رئیس جمهور در قبال مسئله اسکان (توطین) فلسطینیان، در واقع، پاسخی بوده است به اظهارات نخست وزیر اسرائیل ، مناخیم بگین، مبنی بر «ضرورت اسکان فلسطینیان در مناطقی که اکنون در آن به سر می برند.» امام صدر در این دیدار، مواضع ملک حسین و شیخ جابر الاحمد الصباح در قبال بحران لبنان، حمایت آنان از لبنان متحد و تاکید آنان بر ضرورت دستیابی به وفاق ملی و احیای ساختار حکومتی لبنان را به اطلاع رئیس جمهور رسانید و در ادامه، با اشاره به مسئله جنوب، بر نگرانی برخی از فعالان جهان عرب از تلاش مجدد اسرائیل برای ایجاد بحران در جنوب لبنان - به ویژه در صورت توقف پیشرفت در مذاکرات مصر و اسرائیل - تاکید کرد. امام صدر پس از بازگشت به مقر مجلس اعلای شیعیان در گفت وگویی تصریح کرد: «در دیدار با رئیس جمهور، خلاصه ای از دستاورهای سفر اخیر خود و اطلاعاتی را که به دست آورده بودم، در اختیار ایشان قرار دادم. واکنش های مطرح شده در قبال سخنان رئیس جمهور و تلاش هایی را نیز که در حد توان برای طرح محنت و بحران فزاینده جنوب انجام داده ام، به اطلاع ایشان رساندم؛ محنتی که از هر حد و مرز گذشته است. درباره مسائل مهم روز و قضایای سرنوشت ساز کشور هم بحث و تبادل نظر کردیم.» امام در ادامه گفت: «غلبه بر ابعادگسترده بحران حاکم، مستلزم آن است که تمامی شهروندان به طور مستمر و با خلوص نیت تلاش کنند. تاریخ لبنان و دیگر امت های ماندگار در جهان، بیانگر آن است که آحاد هر ملتی برای بقای خود باید فداکاری کنند و در زمان بحران، منافع و نظرهای شخصی خویش را از یاد ببرند، و این بار هم لبنانیان جز برای منافع میهن خود اقدامی نخواهند کرد و خداوند پشتیبان آن هاست.»

در مراسمی که به مناسبت هفتمین روز درگذشت حسین مکی در مجتمع آموزشی عاملیه برگزار شد، امام صدر در سخنانی با اشاره به اوضاع کشور و «ضرورت اقدام عاجل برای نجات جنوب و سراسر لبنان و جلوگیری از به هدررفتن فرصت ها»، ابعاد فداکاری های شیعیان را برای حل بحران لبنان تشریح کرد. در ادامه، شیخ حسین معتوق نیز در سخنانی بر حمایت خود از تلاش ها و مواضع امام صدر به منظور اتحاد مسلمین و وحدت لبنانیان تاکید کرد. از سوی دیگر، امام صدر از سفر خود به چند کشور عربی در اواخر هفته جاری، با هدف آگاهی از تحولات جدیدِ مسائل لبنان و منطقه خبر داد. امام در این سفر از کشورهای سوریه، تونس، امارات متحده عربی، قطر، بحرین و چند کشور غرب افریقا دیدار خواهد کرد.

امام صدر در مصاحبه با روزنامه البیرق، درباره اوضاع بین المللی و خطرهای پیش روی لبنان صحبت کرد. در مهم ترین بخش های این مصاحبه چنین آمده بود:
- لبنان در معرض خطر فروپاشی قرار دارد و جز وفاق و اتحاد، راهی برای نجات آن متصور نیست.
- با اسکان (توطین) فلسطینیان در لبنان مخالفم. شیعیان لبنان بیش از هر گروه دیگر تحت تاثیرات سوء حوادث اخیر قرار داشته اند و با خون خود بهای سنگینی پرداخته اند.
- اینجانب شخصاً در معرض شدیدترین حملات قرار دارم، زیرا یکی از نمادهای همزیستی میان اسلام و مسیحیت بوده ام و نخستین هدف این توطئه، ضربه زدن به این همزیستی است.

امام صدر، سرلشکر علی الشاعر، سفیر عربستان سعودی در لبنان، را به حضور پذیرفت. در این دیدار مسئله جنوب لبنان و مواضع دولت عربستان درباره مسائل مختلف جهان عرب بررسی شد. امام در سفر به عربستان درباره این مسائل با مسئولان سعودی گفت وگو کرده بود.

امام صدر در دیدارِ اعضای جبهه ملی پاسداری از جنوب، آنان را از نتایج سفر خود به اردن و کویت و نیز دیدار با الیاس سرکیس آگاه کرد. در این دیدار، اوضاع لبنان به ویژه وضعیت جنوب و تلاش های انجام شده با هدف تحقق وفاق ملی بررسی شد.

امام صدر در راس هیئتی متشکل از مسئولان جنبش محرومان، عازم دمشق شد و در دیدار با عبدالله الاحمر، معاون دبیر کل حزب بعث عرب سوسیالیست، «اوضاع لبنان و جهان عرب و تلاش های مشترک برای مقابله با توطئه ها و تهدیدات پیش روی لبنان و امت عرب» را بررسی کرد. امام پس از بازگشت به بیروت تصریح کرد: «بحران جنوب و اوضاع متشنج این منطقه از یک سو، و امکان سوءاستفاده دشمن از اوضاع جاری در این مرحله حساس و نیز تاثیر ناگوار بحران بر زندگی شهروندان از سوی دیگر، من و هر انسان مخلص و مسئول را به تلاش و اقدام عملی و به کارگیری تمام توان برای پایان دادن به این وضع برمی انگیزد. سفر من و چند تن از برادران به دمشق نیز در همین باره و برای دیدار با مسئولان بلندپایه سوری صورت گرفت و بدیهی است که دو طرف درباره اوضاع جنوب و خطرهای بحران موجود و ضرورت ادامه تلاش های سوریه برای حل آن، اتفاق نظر دارند.» امام در ادامه افزود: «درباره ضرورت اقدام جدی تر در این خصوص بحث شد و بر وفاق ملی برای نقطه آغاز تاکید شد. دیدارها و ملاقات های مقامات لبنانی با مسئولان سوری در دو هفته آینده در دمشق ادامه خواهد یافت تا اجرای ماموریت رئیس جمهور و هماهنگی با ایشان برای تحقق وفاق ملی و رفع مشکلات موجود میسر شود.»