کتاب خدمات دستگاه هیولاساز دمشقی نشر انتشارات پیدایش

خدمات هیولاساز دمشقی، سه داستان است که اگر چه در یک جهان اتفاق نمی‌افتند (شاید هم می‌افتند)، اما به نحوی مشخصه‌ی نسل «انقلاب» با هم در تنیده‌اند. داستان اول «پاره‌پاره وجودم» روایت بدیعی است از جهانی که اگر گویا در آینده‌ی خیلی دور «سال‌های سال پس از این، وقتی انسان‌ها و ساختارهای غامض و لایتغیرشان اساطیر شدند، ...» است، اما رویای بدیلی از همین دنیای ماست. دم‌دستی‌ترین دنیایی که نسلی با آن سروکار داشته‌اند. داستان را، نویسنده قائل به امر باشد یا نباشد، من حدیث نفسی از یکی از آحاد نسلی مخوف می‌دانم. نسلی که به نظرم هویتش در هویت‌زدگی است و ماهیتش با نفی تعریف می‌شود. از این مقوله‌ی که بگذریم، داستان را از بار اولی که سال‌ها قبل در داوری مسابقه‌ی داستان‌نویسی گمانه‌زن خواندم، دوست داشتم. آن موقع برایم به نحوی داستانی تمثیلی بود، اما اخیراً که برای داوری مسابقه‌ی دیگری خواندمش، کمتر تمثیلی یافتمش و بیشتر دریچه‌ای بود به دنیای طبقه‌ای خاص از آدم‌های ایرانی، عضو خانواده‌ای از طبقه‌ی متوسط که نسل قبلش وازدگی انقلاب و جنگ و سازندگی را کشیده‌اند و کودکی‌اش را در سیاهی دهه‌ی شصت و نوجوانی‌اش را در تباهی دهه‌ی هفتاد شمسی سر کرده است. از این جهت می‌گویم تجربه‌ای نسلی است که سی درصد جمعیت امروز ایران را پوشش می‌دهد. کوتاه سخن، برگردیم سر ارزیابی‌های استاندارد، با داستانی روبه‌رو هستیم که با زبانی شیوا، اگر چه کمی طعنه‌زن و خجول و شرمنده خجالت، قصه‌ی آدم الکنی را می‌گوید. داستانی است که کندن از آن سخت است، هر چند انتهای داستان به نظر من ناگهانی و شبیه قسمت آخر سریال‌های همان دهه‌ی شصت جمع شده بود. روایت داستان را چیز بدیع منحصر به فردی می‌بینم. اما یکی از شکایت‌های سنگین و سختم، زبان جهت‌دار و قضاوت‌دار و خشمگین و ارزیاب راوی است که خواننده را به جای داستان، درگیر راوی می‌کند. برای من روایت «مردن مرد زن‌مرده، همین طور سگ‌ها و چیزهای دیگر» یعنی داستان دوم مجموعه، روی لبه‌ی هذیان حرکت می‌کند. داستان متل‌گونه و سرد، همان طور که شایسته‌ی یک داستان فولک است، آغاز می‌شود و بعد در همان مقدمه تب می‌کند و با جهان‌سازی‌ای مبتنی بر شکستن و خرد کردن، خواننده‌ی را وارد دومین دنیای بدیل کتاب می‌کند، که در واقع همان اولی است، یعنی یعنی جهانی موازی جهان موازی اول که فقط زاویه‌ی دید راوی عوض شده است. داستان دیگری می‌خوانیم، اما راوی با زبانش، با روایت خشم‌آلودش خودش را لو می‌دهد و به ما می‌گوید هر دو نفر یکی هستند که قرار است در داستان سومی خودش را نشان بدهد. زبان راوی تحول پیدا می‌کند، اما لحظه‌ی تحویل را مشاهده می‌کنیم و خشم نسلی یک قدم به بیان شدن نزدیک‌تر می‌شود. اگر راوی اول خجولانه و زیر سبیلی در مورد «انحرافات» جناب شمد حرف می‌زند، راوی دوم تلاشش را می‌کند ضمن این‌که ادگار آلن پویی فارسی‌زبان باشد، صریح‌تر و واضح‌تر شورش و انحراف از معیار روزمره‌ی طبقه‌ی متوسط از این‌جا مانده و از آن‌جا رانده را بیان می‌کند. مرگ صورت خود را در این داستان نشان می‌دهد و ردپای تسلطش بر جهان «شمد» را. کوتاه سخن، کتابی است که ارزش خواندن و فکر کردن و فحش دادن به نویسنده را دارد. امتیاز من ۴ از ۵ است، بابت داستان خوب و زبان داستان و پیوستگی و پایمردی نویسنده. فقط این‌که یکی از مشکلاتی که با کتاب داشتم، وجود ایرادات ویرایشی متعدد بود.

حتی اگر کتاب ژانری دوست ندارید، این کتاب را بخوانید. صرف نظر از اسم ژانر، ایده پشت این کتاب سرشار است از خیالی که بابت آن باید قدردان تخیل ناب نویسنده اش بود. و اتفاقا با کتابی سر و کار داریم که هم خود در خدمت ژانر است و هم ژانر را در خدمت داستان‌گویی خود گرفته است. روایت داستان و کششی که در پس ادبیات آن است، بسیار استخوان‌دار و پرمایه است. نوع روایت کتاب و برش‌هایی هم که داستان را به هم پیوند می‌زنند، چند پله سطح کتاب را نسبت به بسیاری از روایت‌های داستانی فارسی بالاتر برده است. تنها شخصیت شالجوم و روایتی که درباره او در جریان است نیست که شما را تا آخر کتاب همراه خود می‌کشد؛ گاهی این نام‌گذاری پاره‌فصل‌های کتاب است که خوشی نابی زیر پوست خواننده می‌ریزد. این‌که برای دقیقه‌های خواندن داستان را مسکوت بگذارد و فقط به صرف نام‌گذاری آن پاره‌فصل خاص، لذت را زیر زبانش مزه مزه کند. برای مثال نام‌گذاری مسحورکننده‌ی پاره‌فصلی به نام «موجودیت منحوسی به نام کبریت» که در پس آن تکه‌ای از داستان آمده که نحوه روایت و تخیلی که در پس آن است، تشبیهات و زبان خیال‌پردازانه‌ای که تک تک کلمات را کنار هم چیده، می‌تواند به اندازه ساعت‌ها، جان خواننده را از خوشی لبریز کند.

اولین بار بود که کتابی با این ژانر خوندم و خب باید اعتراف کنم که تا حدودی سطحی خوندم، اینجور داستان ها باید دوباره یاحتی سه باره خونده بشن تا بتونی به عمق داستان پی ببری و به اون سطح توقعی که نویسنده از خوندن کتابش داره برسی. کتاب درظاهر شامل چند داستان بود،اما در اصل به هم مرتبط بودن و این یکی از جذابیتای کتاب بود. نثر کتاب طوریه که واقعا آدم رو غرق در یه دنیای فانتزی میکنه و به خواننده اجازه میده که خودش رو درکنار کاراکتر اصلی داستان حس کنه. در کل به افرادی که به این ژانر علاقه دارن پیشنهاد میدم که حتما این کتاب رو بخونن. و افرادی هم که مثل من با این ژانر تا حدودی غریبه هستن پیشنهاد میدم برای یک بارم که شده بخونن.تجربه خاص و تا حدودی عجیب و فانتزیه.

یکی از بهترین کتابهایی بود که تا امروز خوندم. لایه لایه و پر از غافلگیری و بی تا در نوع خودش. به نظرم خیلی باید دربارش گفته بشه

به جرئت میتونم بگم این کتاب یه نگاه جدید و شرقی و درست به ژانر وحشت داشته. یه تلاش متفاوت که واقعا خوب از آب دراومده

راستش این کتاب هیچچچچچ جذابیتی برام نداشت. و هرجا که احساس میکردم خب بالاخره میتونم باهاش ارتباط برقرار کنم می‌فهمیدم اشتباه کردم

از اون کتابای عجق وجقه... نویسنده اش هم دیوونه اس.

نه کم نه زیاد ، در یک کلام مزخرفی بیش نبود . یک ستاره هم زیادشه .

نثر و زبان فوق‌العاده‌ای داره!