کتاب حکمت علوی نشر دانشگاه امام صادق (ع)

خداوند متوحّد است. متوحّد یعنی کسی که وحدت دارد. وحدت چندین معنا دارد. گاهی وحدت، وحدت عددی است. فلان کس یکی است و دیگری نیست. این یک است و آن دو، که در سابق بحث کردیم‌. گاهی می‌گوییم کسی متوحّد است یعنی تنهاست. یعنی کسانی همراهش بوده‌اند و الان رفته‌اند و تنها شده است. گاهی هم متوحّد است یعنی نظیر ندارد و وجودش یک وجودی است که دوّمی برایش فرض نمی‌شود. آن دو معنای اوّل در خدا باطل است. وحدت عددی که قبلاً حضرت فرمودند درباره خدا قابل تصور نیست. این وحدت دوّم که چیزی تک است ولی احتیاج به أنیسی دارد و می‌گوییم فلان کسی تک است یعنی غریب است، آنیس و مونسی می‌خواهد یا اینکه مونسی داشته و از دستش رفته، این هم درباره خدا قابل تصور نیست. زیرا اوّلاً ذات اقدس احدیت، در لم یزل که اوّل ندارد، یعنی همان وقتی که هیچ مخلوقی نبود، همان وقت هم متوحّد بود. این‌طور نبوده که نعوذ بالله یک وقت موجوداتی و چیزهایی با خدا بوده و بعد از خدا گرفته شده‌اند و خدا تنها شده است. اصلاً موجودات در برابر خدا به‌گونه‌ای نیستند که خدا به آن‌ها انس بگیرد تا وقتی این انس از بین برود بتوانیم بگوییم خدا تنها شده و بعد به واسطه آنچه از دستش رفته گرفتار وحشت بشود. ما که باید حتماً با کسی انس بگیریم علتش این است که ما کامل از جمیع جهات نیستیم یعنی انسان باید انس بگیرد با چیزی و نمی‌تواند تنهای تنها باشد.