کتابی را که با عنوان «دائرةالمعارف خودشناسی» در پیش رو دارید، مجموعهای است از سخنان، تعابیر، حکایات، گفتارهای نغز، اشعار کوتاه و بلند، نکتهها، پندها و نظراتی که از بزرگان، مشاهیر، نوابع، دانشمندان، نویسندگان، شاعران، روانشناسان و جامعهشناسان معروف جهان نقل گردیده، و سعی شده است تا با توجه به جایگاه دینی و عرفانی شرقنشینان و بهخصوص فرهنگ کهن ایرانیان، تنظیم و تدوین گردد.
این کتاب، بهطور کلی از سه بخش مجزا و درعینحال وابسته به هم تشکیل شده است:
بخش اول: به رشد جسمی انسان میپردازد و هستن، بودن و شدنش را مورد بررسی قرار میدهد؛ در واقع این بخش، انسان را از بدو تولد تا هنگام مرگ معرفی کرده و در این سیر طولانی بشری و کوتاه دنیایی، به تمایلات طبیعی و بعضاً الهی و نیز اکتسابی وی پرداخته است.
بخش دوم: ویژگیها و خصوصیات روحی انسان را مورد بررسی قرار داده، و اینکه این ویژگیها در افراد متفاوت، دارای سطوح کاملاً مختلفی است؛ بنابراین هر کس میتواند با توجه به معیارهای به دست آمده از آنها، خود را در تنهایی، و به دور از هرگونه اجبار یا احساس نادرستی شناسایی کرده (خودشناسی) و در صورت لزوم، به تصحیح رفتارهای نادرست بپردازد (خودسازی) و مسیر زندگی خود را تعیین نماید.
بخش سوم: شامل پیامهایی است در قالب جملات کوتاه که از مشاهیر جهان نقل شده است. این بخش، اگرچه دارای نظم خاصی نیست، اما شاید بتوان گفت که خلاصهای از کل کتاب حاضر میباشد.