مجله ماهنامه پیوست شماره ۳۷

صندوق پستی

بیمار بدحال مخابرات

میثم قاسمی
روزنامه نگار
وضعیت کنونی شرکت مخابرات ایران می تواند هر ناظری را نگران کند. مخابرات شرکتی نیست که در صورت ورشکستگی، چند کارمند بیکار شوند و آب از آب تکان نخورد. مشکلات بزرگ ترین شرکت صنعت ارتباطات ایران، تا همین جای کار هم تاثرات بسیاری بر کل صنعت گذاشته است.
ریشه مشکلات کنونی شرکت مخابرات قطعاً به سال های پیش- حداقل از زمان خصوصی سازی- بازمی گردد. با این حال باید پذیرفت که دیگر نمی توان زمان را به عقب بازگرداند. در همین حال به نظر نمی رسد دولت، علاقه یا توانی برای بازپس گیری مخابرات داشته باشد. پس باید فکری به حال این شرکت کرد. برای حل مشکل مخابرات لازم است به سه نکته توجه داشت. حاکمیت: گرچه بسیار سخت است اما مجموعه حاکمیت باید بپذیرد شرکت مخابرات ایران دیگر دولتی نیست. گرچه این شرکت، خصوصی نیز محسوب نمی شود و مالکان آن از نهادهای عمومی به شمار می روند اما به هر صورت این شرکت دیگر بر اساس قانون تجارت اداره می شود. تصمیماتی مانند افزایش تعداد مستخدمان مخابرات می تواند این شرکت را با مشکلات متعددی روبه رو سازد.
انحصار: مخابرات ایران سال ها به انحصار عادت کرده است. این شرکت پس از واگذاری به طور فزاینده ای از این ابزار استفاده کرد و کار را به جایی رساند که کمیسیون تنظیم مقررات مجبور شد اصلاحاتی در پروانه این شرکت لحاظ کند.
مدیران مخابرات اگر به درستی به بازار ارتباطات ثابت توجه کنند، انحصار را بیش از آنکه به نفع خود بدانند به ضرر می بینند. شبکه کابل مسی که اکنون مخابرات ایران مالک آن است، در اواخر دوران حیات خود قرار دارد و اگر مخابرات نخواهد این شبکه را به اشتراک بگذارد، رقبا به ناچار سراغ راه های دیگری خواهند رفت و در زمان کوتاهی، مخابرات می ماند و شبکه ای از دور افتاده.
به نظر می رسد با ارائه پروانه FCPها و اجرای مصوبه ۲۳۰ کمیسیون تنظیم مقررات می توان امیدوار بود در آینده این انحصار از بین برود و هم مخابرات بتواند وارد بازارهای جدید شود و هم دیگر شرکت ها وارد رقابت شوند.
مخابرات: نحوه اداره شرکت مخابرات ایران پس از واگذاری به گونه ای نبوده است که بتوان به آینده این شرکت امیدوار بود. گرچه مخابرات ایران از سال ها پیش به شکل ملوک الطوایفی اداره شده است اما پس از خصوصی سازی انتظار این بود که تغییراتی در این شکل اداره صورت گیرد. توصیه مشاور این شرکت نیز به روشنی بر یکپارچه سازی مخابرات تاکید دارد. از سوی دیگر به نظر نمی رسد نوسازی شبکه و کسب درآمد از مخابرات برای مالکان غیردولتی آن اولویت داشته باشد. هر روز لزوم یک جراحی عمیق و دردناک در مخابرات بیشتر حس می شود تا روند نزولی این شرکت، متوقف شد. توجه به سه نکته فوق می تواند شرکت مخابرات ایران را از وضعیت فعلی نجات دهد و به اپراتوری قدرتمند تبدیل کند، وگرنه افزایش تعرفه ها تنها در حکم مسکنی با تاثیر کوتاه مدت است و می توان انتظار داشت دو سال بعد مخابرات در همین نقطه ای باشد که امروز هست.

امیر حسین حسینی پژوه
روزنامه نگار
آخرین مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به نظر می رسد در چند نکته نخستین گام از مسیر جدیدی است که اینترنت ایران قرار است طی کند. اول اینکه مرز نامرئی محدودیت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه همان قدر که نامحسوس اجرا می شد نامحسوس هم برداشته شد تا جایی که در مصوبه برای سرویس پایین تر از یک مگابیت بر ثانیه قیمتی پیش بینی نشده است.
دوم آنکه برای اولین بار حجم داخلی از بین الملل تفکیک شده و بالاخره حاصل سال ها حرف و حدیث بی عمل، عملی شد. حالا نه تنها کاربر این تمایز را در سرعت حس می کند بلکه ترافیک آن نیز جدا محاسبه شده و احتمالاً در آینده هزینه های جدایی را نیز در پی دارد. شرکت های اینترنتی موظف شده اند تا اواسط زمستان سامانه های خود را برای این تفکیک ترافیک به روزرسانی کنند.
سوم آنکه در این مصوبه مفهومی به نام «هزینه نگهداری» اضافه شده است که به نظر می رسد سعی دارد شیوه استفاده از اینترنت را به کلی تغییر دهد. در این روش شما ابتدای هر ماه هزینه نگهداری را می پردازید و مناسب با حجم مصرفی هر ماه مبلغی را نیز برای گیگابایت اضافه می دهید. با این روش دیگر لازم نیست نگران مصرف کردن حجم هر ماه باشید. این قیمت گذاری یکسان آشفته بازار طرح های اینترنتی را هم سامان می دهد.
این تغییرات را هنگامی که در کنار اتفاقات اخیر اینترنت ایران می گذاریم، رویکرد نو و مثبتی می بینیم. ضمن اینکه اینترنت ایران حالا بازیگران جدید و جوانی هم دارد. شرکت هایی که تولیدکننده محتوا هستند یا بستری برای انتشار محتوا به حساب می آیند اکنون آن قدر بزرگ شده اند که بتوانند با ارائه دهنده های اینترنت پای یک میز بنشینند و آن قدر لقمه لذیذی هستند که غول های ارائه کننده اینترنت را سر سفره بکشانند. قراردادهایی که طی دو ماه گذشته بین تولیدکننده های محتوا و ارائه کنندگان اینترنت بسته شد نشان از این دارد که اینترنت ایران هم می خواهد، یا دست کم دوست دارد، به همان سمتی برود که اینترنت جهانی رفت. یعنی مصرف کننده تنها پول محتوا را بپردازد بدون اینکه ذره ای، از قیمت یا وضعیت ترافیک مصرفی اش مطلع باشد.
با این حال یک مشکل بزرگ وجود دارد و آن این است که اساساً تولید محتوا در ایران به سادگی کشورهای دیگر نیست و همواره تیغ بران ممیزی بالای سر تولیدکنندگان محتوا می درخشد. همین هم می شود که فیلم، موسیقی و سریال سرگرم کننده (که اساس مصرف ترافیک اینترنت در عصر جدید هستند) کم یا به کندی تولید می شود و به سختی می توان روی کسب پول از این محتواها سرمایه گذاری کرد. باید دید آیا نگاه نو به کسب درآمد از اینترنت، رویکرد تازه ای به تولید محتوا بر بستر اینترنت را نیز در پی دارد یا صرفاً تبدیل به کپی بردای ناقصی می شود که هرگز موفقیت جهانی اش را به دنبال نخواهد داشت.

نسیم سلطان بیگی
خبرنگار
افشای اطلاعات ۴۰ میلیون از مشترکان ایرانسل خبری بود که کمتر از یک ماه پیش بر سر زبان ها افتاد اما مساله مهم در این میان، نوع برخوردی بود که مسئولان ایرانسل در زمان وقوع این اتفاق داشتند. آغاز فروش اطلاعات مشترکان ایرانسل به دو سال پیش برمی گردد. در آن زمان فرد یا افرادی توانستند به پایگاه داده شرکت ایرانسل نفوذ کنند و اطلاعات ثبت نامی تمام مشترکان این اپراتور را به دست آورند. پس از آن اپلیکیشنی برای اندروید نوشته شد که امکان دسترسی به این اطلاعات را می داد. پیامک های گروهی ای هم ارسال شد که «فایل اطلاعات ۴۰ میلیون مشترک ایرانسل، همراه با نام شخص، نام خانوادگی، کد پستی، نشانی منزل، تلفن همراه، تلفن منزل و کد ملی به قیمت دو میلیون تومان به فروش می رسد. آیا خریدار این اطلاعات ارزشمند هستید؟» و به این ترتیب حتی کسانی که با اینترنت سر و کار نداشتند نیز از این موضوع باخبر شدند.
با این حال نوشدارو پس از مرگ سهراب رسید و پلیس فتا جلو انتشار گسترده تر اپلیکیشن را گرفت و گویا کسانی را که در ارسال پیامک ها نقش داشتند، دستگیر کرد. تنها دو سال از این ماجرا گذشته بود که یک روبات تحت عنوان پیام رسان تلگرام با نام mtnprobot درست شد که به همان اطلاعات لورفته دو سال پیش دسترسی داشت و با وارد کردن شماره تلفن، تمام اطلاعات ثبت نامی صاحب خط را ارائه می کرد. در اطلاعات این روبات خبری از پیش شماره های جدید ایرانسل نبود. پس از این ماجرا وزیر ارتباطات در جمع خبرنگاران اعلام کرد که اطلاعات لورفته به دو سال پیش برمی گردد و مشترکان نگران نباشند. بعد از گذشت ۷۲ ساعت بالاخره ایرانسل بیانیه ای منتشر کرد که در ابتدا به جای عذرخواهی از مشترکانی که اطلاعات آنها لو رفته بود، از وزیر ارتباطات تشکر کرد. در این میان حساب توئیتر شرکت ایرانسل نیز اقدام به مسدود کردن کاربران منتقد و معترض کرد تا احتمالاً مانع گسترش اعتراض ها شود.
افشای اطلاعات کاربران مشکل جدیدی نیست و این مساله تنها در ایران رخ نمی دهد. نزدیک به سه سال پیش اطلاعات کاربران شرکت سونی هک شد و علاوه بر این تنها یک روز پس از اعلام خبر، اعلامیه رسمی سونی منتشر شد که در آن از مشترکان خود عذرخواهی کرده بود و برای جبران اتفاقی که افتاده بود حساب پولی خود را به مدت یک ماه برای کاربرانش رایگان کرد و تعدادی از بازی های پولی خود را نیز به صورت رایگان در اختیار مشترکانش قرار داد. نمونه دیگری که می توان در این زمینه مثال زد، شرکت اپل است؛ اف بی آی پس از دستگیری یکی از تروریست های گروه داعش، از این شرکت خواست اطلاعات گوشی موبایل این فرد را در اختیارش قرار دهد اما اپل زیر بار نرفت و در نهایت اف بی آی توانست گوشی اپل را هک و اطلاعات مورد نیاز خود را از آن گوشی استخراج کند. با وجود اینکه اف بی آی اطلاعات یک گوشی خاص را که متعلق به فردی مجرم بود، از شرکت اپل درخواست کرده بود، این شرکت حاضر نشد اطلاعات مشترکانش را در اختیار آنها قرار دهد و پس از آنکه پلیس آمریکا توانست گوشی اپل را هک کند اطلاعات آن را در هیچ رسانه ای منتشر نکرد و به خواسته شرکت اپل مبنی برا افشا نشدن اطلاعات مشترکانش، احترام گذاشت.
تفاوت تجربه جهانی هک اطلاعات مشترکان در ایران و دیگر کشورها در نوع برخورد روابط عمومی این شرکت هاست. روابط عمومی ایرانسل پس از این اقدام نتوانست پاسخی قانع کننده به مشترکان خود بدهد و صحبت های ضد و نقیض مسئولان در این ماجرا منجر به ایجاد بدبینی در فضای عمومی جامعه شد، در حالی که این اتفاق برای شرکتی به مراتب بزرگ تر مانند سونی یا اپل رخ نداد. همین تجربه نشان می دهد اولین راه حل برون رفت از شرایط بحران، جلب اعتماد مشترکان است، کاری که به نظر می رسد ایرانسل تجربه موفقی در آن نداشته است.

گزارش ماه

در یک نگاه

بدون درخواست مشترک اینترنت تمدیدنمی شود

۱.حسین فلاح جوشقانی، سرپرست معاونت نظارت و اعمال مقررات رگولاتوری

تسنیم: سرپرست معاونت نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گفت:«شرکت های مخابرات استانی باید درباره تعرفه و نحوه ارائه خدمات خود به مشتریان به طور شفاف اطلاع رسانی کنند و بدون درخواست و اطلاع مشترکان حق تمدید حجم سرویس اینترنت پرسرعت را برای آنان ندارند. باید درخواست مشترک به صورت کتبی با مراجعه به مرکز مخابراتی یا به صورت الکترونیکی و از طریق پنل کاربری مشترک انجام شود.»

تسنیم: معاون بررسی های فنی و صدور پروانه رگولاتوری گفت:«مصوبه های جلسه ۲۳۷ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات درباره تغییر تعرفه های پهنای باند اینترنت بین الملل زیرساخت، انتقال لایه های دو و سه در شبکه زیرساخت و غیر زیرساخت و دسترسی ثابت و سیار ابلاغ شدند. هدف اصلی از تغییر تعرفه ها در این بخش، بهره مندی کاربران نهایی از سرعت و کیفیت بهتر به ویژه در دسترسی به ترافیک داخلی بوده است.»

ایسنا: وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت:«جلسات متعددی درباره مساله حقوق های نجومی در وزارتخانه برگزار شده و موضوع در حال پیگیری است و در وزارت ارتباطات با اینکه پست بانک زیرمجموعه این وزارتخانه قرار دارد، هیچ مشکلی به وجود نیامده است و هیچ مدیری حقوق نجومی دریافت نمی کند.»

مهر: رئیس مرکز ملی فضای مجازی گفت:«مجوزهایی که برای فعالیت های رسانه ای در شبکه های اجتماعی می دهیم مانند مجوز سایر رسانه ها بر عهده وزارت ارشاد است. برای ضابطه مند کردن فعالیت های رسانه ای لازم است چنین کاری در جهت ساماندهی اصالت صحت اخبار و صیانت از حریم خصوصی مردم اجرایی شود. بر همین اساس کسانی که در این شبکه ها فعالیت رسانه ای دارند باید به زودی خود را برای دریافت مجوز آماده کنند.»

زمینه تکمیل جورچین شبکه ملی اطلاعات فراهم شد

۵.خسرو سلجوقی، عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران

فارس: عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت:«با اجرایی شدن بخشی از زیست بوم طراحی شده در نقشه راه پروژه ۱۰ برابر کردن تولید محتوای داخلی با رویکرد کسب و کار دیجیتالی توسط شرکت ارتباطات زیرساخت با عنوان خدمات IXP (نقطه تبادل ترافیک اینترنت) و ایجاد زمینه برای ارائه خدمات شفاف سازی (Clearing house) و اعمال تعرفه ترجیحی برای ترافیک داخلی، زمینه تکمیل جورچین شبکه ملی اطلاعات فراهم شده است.»

ایسنا: مدیر سابق زیرساخت طی حکمی از سوی واعظی مجری طرح توسعه ارتباطات در مناطق محروم (USO) شد. در این حکم آمده این طرح در راستای عدالت اجتماعی و رفع شکاف دیجیتالی است و باید برنامه ریزی لازم انجام پذیرد تا خدمات متعدد و بیشتری به مناطق محروم ارائه شود. دسترسی روستاییان و ساکنان مناطق محروم و کمتر توسعه یافته به شبکه ملی ضمن شکوفایی توانمندی های این قشر جامعه، زمینه ساز پیشرفت و رشد هدفمند این مناطق خواهد شد.

تسنیم: معاون وزیر ارتباطات گفت:«فناوری اطلاعات می تواند بیشترین سهم را در تولید اشتغال در جامعه داشته باشد چون مهم ترین محورهای اقتصادی کشور توسعه خدمات است. فرصت های اشتغال زایی در حوزه فناوری اطلاعات بی بدیل و آی تی توانمندساز تمامی بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غیره کشور است. فضای مناسبی در حوزه فناوری اطلاعات حاکم شده و به برکت حاکمیت این فضا، بازار بسیار پویایی در حوزه فناوری اطلاعات در ایران شکل گرفته است.»

فارس: مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت گفت:«این شرکت به سمت مشتری مداری حرکت می کند و برای جلب رضایت مشتریان باید از قالب انحصار خارج و وارد عرصه رقابت شویم. باید تحول را از خودمان شروع کنیم و خود را نسبت به اپراتورها پاسخگو بدانیم تا آنها نیز به مردم و کاربر نهایی پاسخگو باشند. انتظار دارم که SLA با مشتریان داشته باشیم و کیفیت خدمات مان را بالا ببریم، حتی جریمه هم برای کیفیت نامطلوب بپردازیم.»

۱۰۸۰۰۰۰۰۰۰۰۰

ایسنا: امیرحسین دوایی معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات گفت:«۲۱۶ شرکت فناوری از وام وجوه اداره شده به مبلغ ۱۰۸ میلیارد تومان با کارمزد کم بهره مند شدند که البته از این تعداد ۴۰ شرکت در دوره قبلی از این وام ها استفاده کردند.»

فارس: صادق عباسی شاهکوه معاون بررسی های فنی و صدور پروانه رگولاتوری گفت:«از بین متقاضیان پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO)، برای ۱۹ متقاضی که بر اساس مصوبات کمیسیون شرایط را داشتند و امتیاز لازم را کسب کردند، موافقت اصولی صدور پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) صادر شده است.»

تسنیم: حسین مهری رئیس شرکت پست گفت:«در سه ماه ابتدایی امسال ۱۳۰ میلیون مرسوله جابه جا شد که ۳۵ درصد در پست سفارشی، سه درصد در پست ویژه و ۶۲ درصد در امانت پستی افزایش و هشت درصد در بخش پیشتاز کاهش داشتیم.»

ایسنا: محمد مسعود کریمی رئیس مرکز ملی پژوهش های راهبردی جوانان کشور گفت:«ایرانی ها سالانه ۶ /۱۴ میلیارد ساعت از وقت خود را صرف بازی های رایانه ای و تلفن همراه می کنند. ۸۹ درصد از این افراد را جوانان و نوجوانان تشکیل
می دهند.»

ایسنا: ضریب نفوذ تلفن همراه در ایران به ۱۲۰ رسیده و به ازای هر ایرانی دو سیم کارت فروخته شده است.

مهر: ناصر علی سعادت رئیس سازمان نظام صنفی رایانه ای گفت:«قول مساعد رئیس شرکت سهامی نمایشگاه ها در مراسم اختتامیه نمایشگاه الکامپ سال گذشته، مبنی بر واگذاری مجوز الکامپ بیست و دوم به نام سازمان با برگزاری جلسات متعدد محقق شد و مجوز نمایشگاه الکامپ برای دومین سال پیاپی به نام سازمان نظام صنفی رایانه ای صادر شد.»

مهر: در جلسه ۲۳۷ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در قالب بسته تعرفه ای، نرخ های جدیدی برای خدمات ارتباطی کشور شامل اینترنت، تلفن ثابت و موبایل مصوب کرد. بر اساس این مصوبه مصرف اینترنت داخلی از بین الملل تفکیک شده است و دیگر خبری از اینترنت نامحدود نیست و ۲۰ درصد تعرفه استفاده آزاد از اینترنت موبایل کاهش یافت. این مصوبه به شرکت های ارتباطی ابلاغ شده است و از اول مرداد اجرایی می شود.

فارس: سازمان نظام صنفی رایانه ای تهران اعلام کرد:«پیرو مصوبه شورای عالی فضای مجازی در آغاز سال جاری مبنی بر انحلال شورای عالی انفورماتیک و ادغام آن در شورای عالی فضای مجازی، شرکت های فعال در حوزه انفورماتیک می توانند برای رتبه بندی و دریافت گواهینامه های خود در این خصوص، همچنان و به صورت مستقیم به سامانه الکترونیکی رتبه بندی شرکت های حوزه انفورماتیک در سایت سامانه جامع تشخیص صلاحیت (ساجات) sajat.mporg.ir مراجعه کنند.»

فرمانده انتظامی غرب استان تهران از دستگیری کارمندان اداره پست یکی از شهرستان های غرب استان تهران که با همکاری کارمند سابق این اداره اقدام به ربودن چهار هزار سیم کارت هدیه کرده بودند، خبر داد. در تحقیقات اولیه پلیس و در بازرسی از محل مشخص شد که سارق یا سارقان با اطلاع از محل نگهداری سیم کارت ها، اقدام به قطع دوربین های مداربسته محل کرده و با تخریب محل نگهداری آنها دست به سرقت این سیم کارت ها زده اند.