اهداء جنین، شکل نوین و موفقی از درمان ناباروری است که برای گروهی از زوجها که پیش ازاین تصور میشد، هرگز نمیتوانند صاحب فرزند شوند، امید به ارمغان آورد. این روش معمولا هزینه و عوارض پزشکی کمتری نسبت به روشهای لقاح آزمایشگاهی دارد و یکی از مهمترین دستاوردهای قرن اخیر محسوب میشود. این روش با توجه به این که جنین نه ماه در رحم زن باردار است، از لحاظ عاطفی احساس بیشتری به وجود میآورد.
امروزه تشکیل جنین در آزمایشگاه، انتقال جنین به رحم زن ثالث و اهداء جنین به یاری پیشرفتهای شگرف علم پزشکی امکان پذیر شده است. تولد کودک که قسمتی از راه پیدایش خود را در خارج از مسیر طبیعی پیموده است، ترکیب اسپرم با تخمک در خارج از رحم، پرورش آن تا مدت معینی در داخل لوله آزمایش و انتقال آن به رحم زن ثالث، استفاده از جنینهای اهدایی به زوجین نابارور و... امری ممکن و شدنی است. این یکی از روشهای تقریباً متداول باروری در جهان است که راهگشای مشکلی دیرینه در روابط زوجین نابارور است.
در این روش زوجین بیمار، از جنین حاصل از اسپرم و تخمک زن و مرد دیگر - اعم از اینکه بین آن دو رابطه زوجیت باشد یا نه - استفاده میکنند. این سلولها در محیط آزمایشگاه، در مجاورت یکدیگر قرار داده میشوند تا پس از لقاح و تقسیمات اولیه و حداکثر تا چهار روز از زمان لقاح، جنین اهدایی به رحم زوجه منتقل میگردد. نام اختصاری این روش I.V.F یعنی باروری در لوله آزمایشگاه است. به دلیل مزیتهایی که ذکر شد، افراد و حتی مسلمانان زیادی در جهان به سراغ این روش رفتهاند. لذا ارزیابی و تحلیل این مساله با قواعد حاکم بر دین مبین اسلام و فقه شیعه امری لازم به حساب میآید.
لزوم پاسخ صریح و مستدل فقه شیعه به این امر، غیر قابل بحث است. لذا باید در گام نخست، عنوان اهداء جنین را به صورت کامل تشریح کرد؛ مباحثی از قبیل اهداء اسپرم، تخمک و... را لحاظ کرد. در مرحله بعد، باید حکم جواز یا حرمت آن مورد بررسی قرار گیرد و ادله آن از کتاب و سنت برداشت شود. بحث قالب عقد یا غیر عقد بودن اهداء جنین نیز عنوانی است که در آخرین فصل به آن پرداخته میشود.