کتاب حقیقت نوری اهل البیت(ع)

منابع

«اَقُولُ ذَکرَ وَالدِی رَحِمَهُ اللَّهُ اَنَّهُ رَاَی فِی کتابٍ عَتِیقٍ، جَمَعَهُ بَعْضُ مُحدِّثِی اَصحَابِنَا فِی فَضائِلِ اَمِیرِ الْمُوْمِنِینَ(ع) هَذَا الْخَبَرَ وَ وَجَدْتُهُ اَیضاً فِی کتَابٍ عَتِیقٍ مُشْتَمِلٍ عَلَی اَخْبَارٍ کثِیرَهٍ قَالَ: رُوِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَهَ اَنَّهُ قَالَ سَاَلَ اَبُو ذَرٍّ الْغِفَارِی سَلْمَانَ الْفَارِسی«رَضِی اللَّهُ عَنْهُمَا» یا اَبَا عَبْدِاللَّهِ مَا مَعْرِفَهُ الْاِمامِ اَمِیرُ الْموْمِنِینَ(ع) بالنُّورَانِیهِ؟ قالَ: یا جُندَبُ فامْضِ بِنَا حتَّی نَساَلَهُ عَنْ ذَلِک قَالَ: فَاَتَینَاهُ فَلَمْ نَجدْهُ. قالَ: فَانْتَظَرْنَاهُ حتَّی جاءَ. قَالَ«صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِ»: مَا جاءَ بِکمَا؟ قالَا جِئْنَاک یا اَمِیرَالْمُوْمِنِینَ نَساَلُک عَنْ مَعْرِفَتِک بِالنُّورَانِیهِ. قَالَ«صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِ»: مَرْحَباً بِکمَا مِنْ وَلِیینِ مُتَعَاهِدَینِ لِدِینِهِ لَسْتُمَا بِمُقَصِّرَینِ لَعَمْرِی اِنَّ ذَلِک الْوَاجِبُ [وَاجِبٌ ] عَلَی کلِّ مُوْمِنٍ وَ مُوْمِنَهٍ.»
علامه مجلسی«رحمه الله علیه» در بحارالانوار می فرماید:(۲) مرحوم پدرم نقل کرد که در کتابی قدیمی که یکی از محدثین اصحاب جمع کرده بود این روایت را در فضائل امیرالمومنین(ع) دیده است من خود نیز همین روایت را در یک کتاب قدیمی که مشتمل بر اخبار زیادی بود دیدم.
محمّد بن صدقه نقل کرد: اباذر غفاری از سلمان فارسی پرسید معرفت امام امیرالمومنین(ع) به نورانیت چگونه است. سلمان گفت با هم برویم از خود مولا سوال کنیم، آمدیم خدمت امیرالمومنین(ع) ایشان را نیافتیم. مدتی منتظر شدیم تا آمد. سوال فرمود؛ برای چه آمده اید. گفتیم؛ آمده ایم بپرسیم شما را چگونه با نورانیت می توان شناخت؟ فرمود: مرحبا به شما دو دوست متعهد که در راه دین کوتاهی ندارید، به جان خود سوگند یاد می کنم که این مطلب بر هر مرد و زن مومنی واجب است.
«ثُمَّ قَالَ(ص) یا سَلْمانُ وَ یا جُندَبُ! قالَا: لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ، قَالَ(ع): اِنَّهُ لا یستَکمِلُ اَحَدٌ الْاِیمَانَ حَتَّی یعْرِفَنِی کنْهَ مَعْرِفَتِی بِالنُّورَانِیهِ. فَاِذَا عَرَفَنِی بِهَذِهِ الْمَعْرِفَهِ فَقَدِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْاِیمَانِ وَ شَرَحَ صدْرَهُ لِلْاِسلَامِ وَ صارَ عارِفاً مُسْتَبْصراً. وَ مَنْ قَصَّرَ عَنْ مَعْرِفَهِ ذَلِک فَهُوَ شَاک وَ مُرْتَابٌ.
یا سَلْمَانُ وَ یا جُندَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ. قَالَ(ع): مَعْرِفَتِی بالنُّورَانِیهِ مَعْرِفَهُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ، وَ مَعْرِفَهُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَعْرِفَتِی بالنُّورَانِیهِ؛ وَ هُوَ الدِّینُ الْخَالِصُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی «وَ ما اُمِرُوا اِلَّا لِیعْبدُوا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یقِیموا الصَّلاهَ وَ یوْتوا الزَّکاهَ وَ ذلِک دِینُ الْقَیمَهِ».(۳) یقولُ مَا اُمِرُوا اِلَّا بِنُبوَّهِ مُحَمَّدٍ(ص) وَ هُوَ الدِّینُ الْحَنِیفِیهُ الْمُحَمَّدِیهُ السَّمْحَهُ وَ قوْلُهُ «یقِیمُونَ الصَّلاهَ»،(۴) فَمَنْ اَقامَ وَلَایتِی فَقَدْ اَقامَ الصَّلَاهَ، وَ اِقامَهُ وَلَایتِی صَعْبٌ مُسْتَصعَبٌ لَا یحْتَمِلُهُ اِلَّا مَلَک مُقَرَّبٌ اَوْ نَبِی مُرْسلٌ اَوْ عَبْدٌ موْمِنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْاِیمانِ، فالْمَلَک اِذَا لَمْ یکنْ مُقَرَّباً لَمْ یحْتَمِلْهُ، وَ النَّبِی اِذَا لَمْ یکنْ مُرْسَلًا لَمْ یحْتَمِلْهُ، وَ الْمُوْمِنُ اِذَا لَمْ یکنْ مُمْتَحَناً لَمْ یحْتَمِلْهُ.»
آن گاه فرمود: سلمان و اباذر! گفتیم بفرمائید یا امیرالمومنین؛ فرمود: ایمان شخص کامل نمی شود مگر مرا به کنه معرفت با نورانیت بشناسد. وقتی به این صورت شناخت آنگاه دلش را خدا به ایمان آزمایش نموده و شرح صدر برای اسلام به او عنایت کرده و در این صورت است که عارف و بینا و مستبصر می شود. و هر که از این شناخت کوتاهی بنماید در حال شک و ارتیاب است.
ای سلمان و اباذر! شناخت من با نورانیت، شناخت خدا است و شناخت خدا، معرفت من است با نورانیت، این است همان دین خالص که خداوند می فرماید؛ «وَ ما اُمِرُوا اِلَّا لِیعْبدُوا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یقِیمُوا الصَّلاهَ وَ یوْتُوا الزَّکاهَ وَ ذلِک دِینُ الْقَیمَهِ»، دستور داده نشده به آن ها مگر این که ایمان به نبوت حضرت محمّد آورند که همان دین حنیف محمدی ساده و سمحه است. و این که در ادامه آیه می فرماید: «وَ یقِیمُوا الصَّلاهَ» پس هرکس ولایت مرا اقامه کرده باشد، نماز را به پای داشته است، به پاداشتن ولایت من دشوار و سنگین است و تاب آن را ندارد مگر فرشته مقرب، یا پیامبر مرسل یا بنده مومنی که خدا دلش را به ایمان آزمایش کرده باشد. فرشته اگر مقرّب نباشد تاب تحمل آن را ندارد و پیامبر نیز اگر مرسل نباشد تحمل آن را ندارد و مومن هم اگر مورد آزمایش و اعتماد نباشد تاب آن را ندارد.
«قُلْتُ یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ مَنِ الْمُوْمِنُ وَ مَا نِهَایتُهُ وَ مَا حَدُّهُ حَتَّی اَعْرِفَهُ؟ قَالَ(ع): یا اَبَا عَبْدِ اللَّهِ قُلْتُ لَبَّیک یا اَخَا رَسُولِ اللَّهِ! قَالَ: الْمُوْمِنُ الْمُمْتَحَنُ هُوَ الَّذِی لَا یرَدُّ مِنْ اَمْرِنَا اِلَیهِ شَی ءٌ اِلَّا شُرِحَ صدْرُهُ لِقَبُولِهِ وَ لَمْ یشک وَ لَمْ یرْتَبْ. اعْلَمْ یا اَبَا ذَرٍّ! اَنَا عَبْدُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ خَلِیفَتُهُ عَلَی عِبَادِهِ لَا تَجْعَلُونَا اَرْباباً وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ فَاِنَّکمْ لَا تَبْلُغُونَ کنْهَ مَا فِینَا وَ لَا نِهَایتَهُ فَاِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ اَعْطَانَا اَکبَرَ وَ اَعْظَمَ مِمَّا یصفُهُ وَ اَصفُکمْ اَوْ یخْطُرُ عَلَی قَلْبِ اَحَدِکمْ فَاِذَا عَرَفْتُمُونَا هَکذَا فَاَنْتُمُ الْمُوْمِنُونَ.»
گفتم یا امیرالمومنین مومن کیست و حدّ و نهایت ایمان چیست تا بتوان او را شناخت؟ فرمود: یا ابا عبداللَّه! عرض کردم آری ای برادر پیامبر، فرمود: مومنِ امتحان شده کسی است که هر چه از جانب ما به او برسد دلش برای پذیرش آن وسعت دارد و شک و تردید در آن ندارد. بدان اباذر که من بنده خدا و خلیفه بر بندگانم، ما را خدا قرار ندهید و در فضل ما هر چه می خواهید بگوئید، باز هم به کنه فضل ما نخواهید رسید و نهایت ندارد زیرا خداوند تبارک و تعالی به ما بیشتر و بزرگ تر از آنچه او وصف می کند و من برای شما وصف می کنم یا به قلب یکی از شما خطور نماید عنایت فرموده، وقتی ما را این طور شناختید آن وقت مومن هستید.
«قالَ سَلْمانُ قُلْتُ یا اَخَا رَسُولِ اللَّهِ وَ مَنْ اَقامَ الصَّلَاهَ اَقامَ وَلَایتَک؟ قالَ نَعَمْ یا سَلْمَانُ؛ تَصدِیقُ ذَلِک قَوْلُهُ تَعَالَی فِی الْکتَابِ الْعَزِیزِ «وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ وَ اِنَّها لَکبِیرَهٌ اِلَّا عَلَی الْخاشعِینَ»(۵) فَالصَّبْرُ رَسُولُ اللَّهِ(ص) وَ الصَّلَاهُ اِقامَهُ وَلَایتِی، فَمِنْهَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ اِنَّها لَکبِیرَهٌ وَ لَمْ یقُلْ وَ اِنَّهُمَا لَکبِیرَهٌ لِاَنَّ الْوَلَایهَ کبِیرَهٌ حَمْلُهَا اِلَّا عَلَی الْخَاشعِینَ وَ الْخَاشعُونَ هُمُ الشّیعَهُ الْمُسْتَبْصرُونَ وَ ذَلِک لِاَنَّ اَهْلَ الْاَقاوِیلِ مِنَ الْمُرْجِئَهِ وَ الْقَدَرِیهِ وَ الْخَوَارِجِ وَ غَیرِهِمْ مِنَ النَّاصِبِیهِ یقِرُّونَ لِمُحَمَّدٍ(ص) لَیسَ بَینَهُمْ خِلَافٌ، وَ هُمْ مُخْتَلِفُونَ فِی وَلَایتِی مُنْکرُونَ لِذَلِک جَاحِدُونَ بِهَا اِلَّا الْقَلِیلُ وَ هُمُ الَّذِینَ وَصفَهُمُ اللَّهُ فِی کتابِهِ الْعَزِیزِ فَقَالَ اِنَّها لَکبِیرَهٌ اِلَّا عَلَی الْخاشعِینَ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فِی مَوْضعٍ آخَرَ فِی کتَابِهِ الْعَزِیزِ فِی نُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ(ص) وَ فِی وَلَایتِی فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ؛ «وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ»(۶) فَالْقَصرُ مُحَمَّدٌ وَ الْبِئْرُ الْمُعَطَّلَهُ وَلَایتِی عَطَّلُوهَا وَ جَحدُوهَا وَ مَنْ لَمْ یقِرَّ بِوَلَایتِی لَمْ ینْفَعْهُ الْاِقْرَارُ بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ(ص) اِلَّا اَنَّهُمَا مَقْرُونَانِ وَ ذَلِک اَنَّ النَّبِی(ص) نَبِی مُرْسلٌ وَ هُوَ اِمامُ الْخَلْقِ وَ عَلِی مِنْ بَعدِهِ اِمامُ الْخَلْقِ وَ وَصی مُحَمَّدٍ(ص) کمَا قَالَ لَهُ النَّبِی(ص) اَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی اِلَّا اَنَّهُ لَا نَبِی بَعْدِی.»
سلمان گفت: عرض کردم ای برادرِ پیامبر آیا هرکسی نماز به پا دارد ولایت تو را به پا داشته؟ فرمود؛ آری دلیل این مطلب سخن خدا است در قرآن که فرمود: «وَ استَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ وَ اِنَّها لَکبِیرَهٌ اِلَّا عَلَی الْخاشِعِینَ». کمک بگیر «از صبر و نماز»، و آن سنگین و دشوار است مگر برای خشوع کنندگان. صبر، پیامبر است و نماز، اقامه ولایت من است، به همین جهت خداوند می فرماید: «اِنَّها لَکبِیرَهٌ» آن سنگین است و نفرموده «انهما لکبیره» آن دو سنگین است، چون حمل ولایت سنگین است مگر برای خاشعین که آن ها شیعیان بینا و روشن اند. زیرا صاحب گروههایی مثل مُرجئه و قدریه و خوارج و دیگران از قبیل ناصبی ها اقرار به نبوت حضرت محمّد(ص) دارند و در این مورد اختلافی ندارند ولی هم ایشان در باره ولایت من اختلاف دارند و منکر آن هستند مگر تعداد کمی.آنهایند که خداوند در قرآن ایشان را توصیف نموده «اِنَّها لَکبِیرَهٌ اِلَّا عَلَی الْخاشِعِینَ».
خداوند در جای دیگر قرآن راجع به نبوت حضرت محمّد و ولایت من می فرماید «وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ». قصر؛ محمّد(ص) است و «بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ»، چاه واگذار شده، ولایت من است که آن را رها کرده اند و منکر شده اند. هر که اقرار به ولایت من نداشته باشد اقرار به نبوت پیامبر برای او سودی نخواهد داشت، این دو با هم قرین و همراهند، زیرا پیامبر اکرم نبیّ مرسل و امام مردم است، علی پس از او امام مردم و وصیّ محمّد است. چنانچه پیامبر اکرم(ص) فرمود: «اَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی اِلَّا اَنَّهُ لَا نَبِی بَعْدِی».
«وَ اَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ وَ اَوْسطُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ فَمَنِ استَکمَلَ مَعْرِفتِی فَهُوَ عَلَی الدِّینِ الْقَیمِ کمَا قَالَ اللَّهُ تَعالَی وَ «ذلِک دِینُ الْقَیمَهِ»(۷) وَ سَاُبَینُ ذَلِک بِعَوْنِ اللَّهِ وَ تَوْفِیقِهِ یا سَلْمانُ وَ یا جُندَبُ! قالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیک قالَ کنْتُ اَنَا وَ مُحَمَّدٌ نُوراً وَاحداً مِنْ نُورِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَاَمَرَ اللَّهُ تَبَارَک وَ تَعَالَی ذَلِک النُّورَ اَنْ یشَقَّ فَقَالَ لِلنِّصفِ کنْ مُحَمَّداً وَ قَالَ لِلنِّصفِ کنْ عَلِیاً فَمِنْهَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «عَلِی مِنِّی وَ اَنَا مِنْ عَلِی وَ لَا یوَدِّی عَنِّی اِلَّا عَلِی»».
اول ما محمّد و وسط ما محمّد و آخر ما محمّد نام دارد هرکس معرفت مرا کامل داشته باشد او بر دین قیم و استوار است چنانچه در این آیه می فرماید: «وَ ذلِک دِینُ الْقَیمَهِ» این مطلب را به کمک و توفیق خدا توضیح می دهم.
اینک می گویم سلمان و اباذر! من و محمّد یک نور از نور خداوند بودیم خداوند دستور داد به آن نور که دو قسمت شود به نیمی از آن فرمود محمّد باش و به نیم دیگر فرمود علی باش به همین جهت پیامبر اکرم(ص) فرموده است علی از من و من از علی هستم و کسی این کار را از طرف من ادا نمی کند مگر علی.
«وَ قَدْ وَجَّهَ اَبَا بَکرٍ ببَرَاءَهَ اِلَی مَکهَ فَنَزَلَ جبْرَئِیلُ(ع) فَقالَ یا مُحَمَّدُ! قالَ لبَّیک: قالَ اِنَّ اللَّهَ یاْمُرُک اَنْ تُوَدِّیهَا اَنْتَ اَوْ رَجُلٌ عَنْک، فَوَجَّهَنِی فِی اسْتِرْدَادِ اَبِی بَکرٍ فَرَدَدْتُهُ فَوَجَدَ فِی نَفْسِهِ وَ قَالَ یا رَسُولَ اللَّهِ اَ نَزَلَ فِی الْقُرْآنُ قَالَ لَا وَ لَکنْ لَا یوَدِّی اِلَّا اَنَا اَوْ عَلِی.
یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَخَا رَسُولِ اللَّهِ. قَالَ(ع) مَنْ لَا یصْلُحُ لِحَمْلِ صَحِیفَهٍ یوَدِّیهَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) کیفَ یصْلُحُ لِلْاِمَامَهِ؟
یا سَلْمانُ وَ یا جُندَبُ! فَاَنَا وَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) کنَّا نُوراً وَاحداً صَارَ رَسُولَ اللَّهِ(ص) مُحَمَّدٌ الْمُصطَفَی وَ صِرْتُ اَنَا وَصیهُ الْمُرْتَضَی وَ صَارَ مُحَمَّدٌ النَّاطِقَ وَ صِرْتُ اَنَا الصَّامِتَ وَ اِنَّهُ لَا بُدَّ فِی کلِّ عَصْرٍ مِنَ الْاَعْصارِ اَنْ یکونَ فِیهِ نَاطِقٌ وَ صامِتٌ. یا سَلْمانُ صارَ مُحَمَّدٌ الْمُنذِرَ وَ صِرْتُ اَنَا الْهادِی وَ ذَلِک قوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ «اِنَّما اَنْتَ مُنذِرٌ وَ لِکلِّ قَوْمٍ هادٍ»،(۸) فَرَسُولُ اللَّهِ(ص) الْمُنذِرُ وَ اَنَا الْهَادِی، «اللَّهُ یعْلَمُ ما تَحْمِلُ کلُّ اُنثی وَ ما تَغِیضُ الْاَرْحامُ وَ ما تَزْدادُ وَ کلُّ شَی ءٍ عِندَهُ بِمِقدارٍ عالِمُ الْغَیبِ وَ الشَّهادَهِ الْکبِیرُ الْمُتَعالِ سواءٌ مِنْکمْ مَنْ اَسرَّ الْقوْلَ وَ مَنْ جَهَرَ بِهِ وَ مَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّیلِ وَ سارِبٌ بِالنَّهارِ لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَینِ یدَیهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یحْفَظُونَهُ مِنْ اَمْرِ اللَّهِ»».(۹)
ابا بکر را با سوره برائت به مکه فرستاد، جبرئیل نازل شد گفت؛ ای محمّد! خداوند می فرماید باید این کار را تو انجام دهی یا مردی از خودت، آنگاه مرا فرستاد تا از ابا بکر بگیرم، از او گرفتم اما او ناراحت شد. از پیامبر اکرم پرسید آیا در این مورد آیه قرآن در باره من نازل شده فرمود نه ولی نباید این کار را انجام دهد مگر من یا علی. سلمان، اباذر! اینک فکر کنید کسی که صلاحیت نداشته باشد چند آیه را از جانب پیامبر به مردم برساند، چگونه صلاحیت برای امامت دارد؟ من و پیامبر یک نور بودیم او محمّد مصطفی گردید و من وصی او علیّ مرتضی شدم. محمّد ناطق شد و من ساکت، باید در هر زمان ناطق و صامتی باشد، سلمان! محمّد منذر است و من هادی. این است معنی آیه «اِنَّما اَنْتَ مُنذِرٌ وَ لِکلِّ قَوْمٍ هادٍ»، پیامبر اکرم منذر است و من هادی. «خدا می داند آنچه را که هر ماده ای [در رحم] بار می گیرد و [نیز] آنچه را که رحم ها می کاهند و آنچه را می افزایند و هر چیزی نزد او اندازه ای دارد * دانای نهان و آشکار [و] بزرگ بلندمرتبه است * [برای او] یکسان است کسی از شما سخن [خود] را نهان کند و کسی که آن را فاش گرداند و کسی که خویشتن را به شب پنهان دارد و در روز آشکارا حرکت کند * برای او فرشتگانی است که پی در پی او را به فرمان خدا از پیش رو و از پشت سرش پاسداری می کنند...».
«قَالَ فَضَرَبَ(ع) بِیدِهِ عَلَی اُخْرَی وَ قَالَ صَارَ مُحَمَّدٌ صَاحِبَ الْجَمْعِ وَ صِرْتُ اَنَا صَاحِبَ النَّشرِ، وَ صَارَ مُحَمَّدٌ صَاحِبَ الْجَنَّهِ وَ صِرْتُ اَنَا صَاحِبَ النَّارِ، اَقُولُ لَهَا خذِی هَذَا وَ ذَرِی هَذَا، وَ صَارَ مُحَمَّدٌ(ص) صَاحِبَ الرَّجْفَهِ وَ صِرْتُ اَنَا صَاحِبَ الْهدَّهِ وَ اَنَا صَاحِبُ اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ، اَلْهَمَنِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمَ مَا فِیهِ نَعَمْ.
یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ وَ صَارَ مُحَمَّدٌ «یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکیمِ» وَ صَارَ مُحَمَّدٌ «ن وَ الْقَلَمِ» وَ صَارَ مُحَمَّدٌ «طه ما اَنْزَلْنا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشْقی» وَ صَارَ مُحَمَّدٌ صاحِبَ الدَّلَالَاتِ وَ صِرْتُ اَنَا صاحِبَ الْمُعْجِزَاتِ وَ الْآیاتِ، وَ صارَ مُحَمَّدٌ خَاتَمَ النَّبِیینَ وَ صِرْتُ اَنَا خَاتَمَ الْوَصیینَ، وَ اَنَا «الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ» وَ اَنَا «النَّبَاُ الْعَظِیمُ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ»، وَ لَا اَحَدٌ اخْتَلَفَ اِلَّا فِی وَلَایتِی، وَ صَارَ مُحَمَّدٌ صَاحِبَ الدَّعْوَهِ وَ صِرْتُ اَنَا صَاحِبَ السَّیفِ، وَ صَارَ مُحَمَّدٌ نَبِیاً مُرْسَلًا وَ صِرْتُ اَنَا صَاحِبَ اَمْرِ النَّبِی(ص) قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «یلْقِی الرُّوحَ مِنْ اَمْرِهِ عَلی مَنْ یشاءُ مِنْ عِبادِهِ»(۱۰) وَ هُوَ رُوحُ اللَّهِ لَا یعْطِیهِ وَ لَا یلْقِی هَذَا الرُّوحَ اِلَّا عَلَی مَلَک مُقَرَّبٍ اَوْ نَبِی مُرْسَلٍ اَوْ وَصِی مُنْتَجَبٍ، فَمَنْ اَعْطَاهُ اللَّهُ هَذَا الرُّوحَ فَقَدْ اَبَانَهُ مِنَ النَّاسِ وَ فَوَّضَ اِلَیهِ الْقُدْرَهَ وَ اَحْیا الْمَوْتَی وَ عَلِمَ بِمَا کانَ وَ مَا یکونُ وَ سَارَ مِنَ الْمَشرِقِ اِلَی الْمَغْرِبِ وَ مِنَ الْمَغْرِبِ اِلَی الْمَشرِقِ فِی لَحْظَهِ عَینٍ وَ عَلِمَ مَا فِی الضَّمَائِرِ وَ الْقُلُوبِ وَ عَلِمَ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْاَرْضِ».
در این موقع علی(ع) دست خود را بر دست دیگر زده گفت: محمّد(ص) صاحب جمع است و من صاحب نشر، محمّد صاحب بهشت است و من صاحب جهنم، به جنهم می گویم این را بگیر و این یک را واگذار. محمّد صاحب مکان و من صاحب ریزش و من صاحب لوح محفوظم که خدا به من الهام نموده آنچه در لوح است.
آری؛ ای سلمان و ای اباذر! محمّد «یس و قرآن حکیم» است، محمّد «ن و القلم» است و محمّد «طه، ما اَنْزَلْنا عَلَیک الْقُرْآنَ لِتَشقی»، محمّد صاحب دلالات است و من صاحب معجزات و آیات. محمّد خاتم النبیین، و من خاتم الوصیین و صراط مستقیم هستم و من «النَّبَاِ الْعَظِیمِ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ» هستم، هیچ کس اختلاف ندارد مگر در باره ولایت من. محمّد صاحب دعوت و من صاحب شمشیر محمّد پیامبر مرسل، و من صاحب امر پیامبرم، خداوند می فرماید: «یلْقِی الرُّوحَ مِنْ اَمْرِهِ عَلی مَنْ یشاءُ مِنْ عِبادِهِ» او روح الله است که عطا نمی کند و القا نمی نماید آن روح را مگر بر ملک مقرب یا پیامبر مرسل یا وصیّ برگزیده، به هرکس این روح را عنایت کند او را از مردم جدا نموده و به او قدرت تفویض کرده و مرده زنده می کند، اطلاع از گذشته و آینده دارد، از مشرق به مغرب و از مغرب به مشرق در یک چشم به هم زدن می رود، از دل ها و قلب ها خبر دارد و آنچه در آسمان ها و زمین است می داند.
«یا سَلْمانُ وَ یا جُندَبُ وَ صَارَ مُحَمَّدٌ الذِّکرَ الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «قَدْ اَنْزَلَ اللَّهُ اِلَیکمْ ذِکراً رَسُولًا یتْلُوا عَلَیکمْ آیاتِ اللَّهِ»(۱۱) اِنِّی اُعْطِیتُ عِلْمَ الْمَنَایا وَ الْبَلَایا وَ فَصلَ الْخِطَابِ وَ استُودِعْتُ عِلْمَ الْقُرْآنِ وَ مَا هُوَ کائِنٌ اِلَی یوْمِ الْقِیامَهِ وَ مُحَمَّدٌ(ص) اَقامَ الْحُجَّهَ حُجَّهً لِلنَّاسِ وَ صِرْتُ اَنَا حُجَّهَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ اللَّهُ لِی مَا لَمْ یجْعَلْ لِاَحَدٍ مِنَ الْاَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ لَا لِنَبِی مُرْسَلٍ وَ لَا لِمَلَک مُقَرَّبٍ».
ای سلمان و ای اباذر! محمّد(ص) همان ذکری است که در قرآن فرموده؛ خداوند به سوی شما ذکری نازل کرد، همان پیامبری که برای شما آیات الهی را دنبال می کند. به من علم مرگ و میرها و بلاها و فصل الخطاب داده اند و به من علم قرآن و آنچه تا قیامت اتفاق خواهد افتاد واگذارده اند. محمّد(ص) حجت را تعیین نمود تا برای مردم حجت باشد و من حجه الله شدم. خداوند به من مقامی عنایت کرده که برای هیچ یک از گذشتگان و آیندگان چه پیامبر مرسل و چه فرشته مقرب قرار نداده.
«یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ؛ قَالَ(ع): اَنَا الَّذِی حَمَلْتُ نُوحاً فِی السَّفِینَهِ بِاَمْرِ رَبِّی، وَ اَنَا الَّذِی اَخْرَجْتُ یونُسَ مِنْ بَطْنِ الْحُوتِ باِذْنِ رَبِّی، وَ اَنَا الَّذِی جاوَزْتُ بِمُوسی بْنِ عِمْرَانَ الْبَحْرَ باَمْرِ رَبِّی، وَ اَنَا الَّذِی اَخْرَجْتُ اِبْرَاهِیمَ مِنَ النَّارِ بِاِذْنِ رَبِّی، وَ اَنَا الَّذِی اَجْرَیتُ اَنْهَارَهَا وَ فَجَّرْتُ عُیونَهَا وَ غَرَستُ اَشْجَارَهَا بِاِذْنِ رَبِّی، وَ اَنَا عَذَابُ یوْمِ الظُّلَّهِ، وَ اَنَا الْمُنَادِی مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ قَدْ سَمِعَهُ الثَّقَلَانِ الْجِنُّ وَ الْاِنْسُ وَ فَهِمَهُ قَوْمٌ اِنِّی لَاَسْمَعُ [لَاُسْمِعُ ] کلَّ قَوْمٍ الْجَبَّارِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ بِلُغَاتِهِمْ، وَ اَنَا الْخَضِرُ عَالِمُ مُوسَی، وَ اَنَا مُعَلِّمُ سُلَیمَانَ بْنِ دَاوُدَ، وَ اَنَا ذُو الْقَرْنَینِ، وَ اَنَا قُدْرَهُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ اَنَا مُحَمَّدٌ وَ مُحَمَّدٌ اَنَا وَ اَنَا مِنْ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدٌ مِنِّی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی «مَرَجَ الْبَحْرَینِ یلْتَقِیانِ بَینَهُما بَرْزَخٌ لا یبْغِیانِ»».(۱۲)
ای سلمان و ای اباذر! منم آن کس که به دستور خدا نوح را در کشتی بردم، من یونس را به اجازه خدا از شکم نهنگ خارج کردم، من به اجازه خدا موسی را از دریا گذراندم، من ابراهیم را از آتش نجات دادم به اجازه خدا، من نهرها و چشمه هایش را جاری و درخت هایش را به اجازه خدایم کاشتم. من عذاب یوم الظله هستم، من فریاد می زنم از مکان نزدیکی که تمام جن و انس آن را می شنوند و گروهی می فهمند، من با هرگروهی چه ستمگران و چه منافقین به زبان خودشان صحبت می کنم، من آن خضرم که دانشمند همراه موسی بود، من معلم سلیمان بن داودم، و من ذوالقرنین و قدرت الله ام.
ای سلمان و ای اباذر! من محمّد و محمّد منم، من از محمّدم و محمّد از من است. خداوند در این آیه می فرمایدآمیخت دو دریای به هم رسیده را، بین آن ها فاصله ای است که مخلوط نگردد.
«یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ. قَالَ اِنَّ مَیتَنَا لَمْ یمُتْ وَ غَائِبَنَا لَمْ یغِبْ وَ اِنَّ قَتْلَانَا لَنْ یقْتَلُوا.
یا سَلْمَانُ وَ یا جُندَبُ! قَالَا لَبَّیک صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیک. قَالَ(ع) اَنَا اَمِیرُ کلِّ مُوْمِنٍ وَ مُوْمِنَهٍ مِمَّنْ مَضی وَ مِمَّنْ بَقِی وَ اُیدْتُ بِرُوحِ الْعَظَمَهِ وَ اِنَّمَا اَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ اللَّهِ لَا تُسَمُّونَا اَرْبَاباً وَ قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ فَاِنَّکمْ لَنْ تَبْلُغُوا مِنْ فَضْلِنَا کنْهَ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ لَنَا وَ لَا مِعْشَارَ الْعُشْرِ لِاَنَّا آیاتُ اللَّهِ وَ دَلَائِلُهُ وَ حُجَجُ اللَّهِ وَ خُلَفَاوُهُ وَ اُمَنَاوُهُ وَ اَئِمَّتُهُ وَ وَجْهُ اللَّهِ وَ عَینُ اللَّهِ وَ لِسَانُ اللَّهِ بِنَا یعذِّبُ اللَّهُ عِبَادَهُ وَ بِنَا یثِیبُ وَ مِنْ بَینِ خَلْقِهِ طَهَّرَنَا وَ اخْتَارَنَا وَ اصطَفَانَا وَ لَوْ قَالَ قَائِلٌ لِمَ وَ کیفَ وَ فِیمَ لَکفَرَ وَ اَشْرَک لِاَنَّهُ لَا یسْاَلُ عَمَّا یفْعَلُ وَ هُمْ یسْاَلُونَ».
ای سلمان و ای اباذر! مرده ما نمرده و غائب ما دور نشده و کشته های ما هرگز کشته نشده اند.
ای سلمان و ای اباذر! من امیر هر مرد و زن مومنم، چه گذشتگان و چه آیندگان. مرا با روح عظمت تائید کرده اند، من یکی از بندگان خدایم مبادا ما را خدا بنامید، در باره فضل ما هر چه مایلید بگوئید، به کنه فضل ما نخواهید رسید و حتّی مقداری از یک دهم آن را نمی توانید بیان کنید. چون ما آیات و دلائل خدائیم و حجت و خلیفه و امین و امام و وجه الله و عین الله و لسان الله هستیم. به وسیله ما بندگان خدا عذاب می شوند و به وسیله ما پاداش داده می شوند، ما را از میان بندگان خود پاک نموده و انتخاب کرده و برگزیده، اگر کسی بگوید به چه جهت و چگونه هستند و در کجایند که چنین شده اند، کافر و مشرک می شود.زیرا خداوند از آن چه می کند مورد باز جواست قرار نمی گیرد ولی مردم مورد باز خواست قرار می گیرند.
«یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیک. قَالَ(ع): مَنْ آمَنَ بِمَا قُلْتُ وَ صَدَّقَ بِمَا بَینْتُ وَ فَسَّرْتُ وَ شَرَحْتُ وَ اَوْضَحْتُ وَ نَوَّرْتُ وَ بَرْهَنْتُ فَهُوَ مُوْمِنٌ مُمْتَحَنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْاِیمانِ وَ شَرَحَ صدْرَهُ لِلْاِسلَامِ وَ هُوَ عارِفٌ مُسْتَبْصرٌ قَدِ انْتَهَی وَ بَلَغَ وَ کمَلَ وَ مَنْ شَک وَ عَنَدَ وَ جَحَدَ وَ وَقَفَ وَ تَحَیرَ وَ ارْتَابَ فَهُوَ مُقَصِّرٌ وَ نَاصِبٌ».
ای سلمان و ای اباذر! آنچه بیان کردم و تفسیر نمودم و شرح دادم و روشن کردم و استدلال نمودم نیابد آن را مگر مومنی که آزمایش شده قلبش برای ایمان، و سینه اش وسعت یافته برای اسلام، او عارف روشن بین است که به هدف رسیده و کامل شده و هرکس شک نماید و دشمنی ورزد و منکر شود و متحیر باشد و تردید نماید او مقصر و ناصبی است.
«یا سَلْمانُ وَ یا جُندَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیک قَالَ (ع) اَنَا اُحْیی وَ اُمِیتُ باِذْنِ رَبِّی وَ اَنَا اُنَبِّئُکمْ بِمَا تَاْکلُونَ وَ مَا تدَّخِرُونَ فِی بُیوتِکمْ باِذْنِ رَبِّی وَ اَنَا عالِمٌ بِضمَائِرِ قُلُوبِکمْ وَ الْاَئِمَّهُ مِنْ اَوْلَادِی(ع) یعْلَمونَ وَ یفْعَلونَ هذَا اِذَا اَحَبُّوا وَ اَرَادُوا لِاَنَّا کلَّنَا وَاحِدٌ اَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ وَ اَوْسَطُنَا مُحَمَّدٌ وَ کلُّنَا مُحَمَّدٌ».
ای سلمان و ای اباذر! من به اجازه خدا زنده می کنم و می میرانم، من به اذن خدا به شما خبر می دهم چه می خورید و چه ذخیره در خانه های خود کرده اید، من از دل های شما مطلعم و ائمه از اولادم نیز همین کارها را می کنند و این نوع اطلاعات را دارند، هر وقت بخواهند و اراده کنند. چون ما همه یکی هستیم اول ما محمّد آخر ما محمّد و وسط ما محمّد است، همه ما محمّدیم.
«فَلَا تَفَرَّقُوا بَینَنَا وَ نَحْنُ اِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ وَ اِذَا کرِهْنَا کرِهَ اللَّهُ الْوَیلُ کلُّ الْوَیلِ لِمَنْ اَنْکرَ فَضْلَنَا وَ خُصُوصیتَنَا وَ مَا اَعْطانَا اللَّهُ رَبُّنَا لِاَنَّ مَنْ اَنْکرَ شَیئاً مِمَّا اَعْطَانَا اللَّهُ فَقَدْ اَنْکرَ قُدْرَهَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَشِیتَهُ فِینَا».
بین ما جدائی نیاندازید، ما وقتی بخواهیم خدا می خواهد، وقتی نخواهیم خدا نمی خواهد، وای و صد وای بر کسی که منکر فضل و امتیازات و الطافی باشد که خدا به ما عنایت کرده. زیرا هرکسی منکر یکی از چیزهائی باشد که خدا به ما عنایت کرده منکر قدرت خدا و مشیت اوست در باره ما.
«یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ! قَالَا لَبَّیک یا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیک. قَالَ(ع): لَقَدْ اَعْطَانَا اللَّهُ رَبُّنَا مَا هُوَ اَجَلُّ وَ اَعْظَمُ وَ اَعْلَی وَ اَکبَرُ مِنْ هَذَا کلِّهِ قُلْنَا یا اَمِیرَ الْموْمِنِینَ مَا الَّذِی اَعْطاکمْ مَا هُوَ اَعْظَمُ وَ اَجَلُّ مِنْ هذَا کلِّهِ؟ قالَ: قَدْ اَعْطانَا رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمَنَا لِلِاسْمِ الْاَعْظَمِ الَّذِی لَوْ شِئْنَا خَرَقَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْاَرْضُ وَ الْجَنَّهُ وَ النَّارُ وَ نَعْرُجُ بِهِ اِلَی السَّمَاءِ وَ نَهْبِطُ بِهِ الْاَرْضَ وَ نَغْرُبُ وَ نَشْرُقُ وَ نَنْتَهِی بِهِ اِلَی الْعَرْشِ فَنَجْلِسُ عَلَیهِ بَینَ یدَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یطِیعُنَا کلُّ شَی ءٍ حَتَّی السَّماوَاتُ وَ الْاَرْضُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ الْبِحَارُ وَ الْجَنَّهُ وَ النَّارُ اَعْطَانَا اللَّهُ ذَلِک کلَّهُ بِالِاسمِ الْاَعْظَمِ الَّذِی عَلَّمَنَا وَ خَصَّنَا بِهِ وَ مَعَ هَذَا کلِّهِ نَاْکلُ وَ نَشرَبُ وَ نَمْشی فِی الْاَسْوَاقِ وَ نَعْمَلُ هَذِهِ الْاَشْیاءَ بِاَمْرِ رَبِّنَا وَ نَحْنُ عِبَادُ اللَّهِ الْمُکرَمُونَ الَّذِینَ لا یسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِاَمْرِهِ یعْمَلُونَ».
ای سلمان و ای اباذر! خدا به ما چیزهائی داده که بزرگتر و عظیم تر و عالی تر از همه این ها است.پرسیدیم چه چیز به شما داده که بهتر از همه این ها است؟ فرمود: ما را مطلع از اسم اعظم نموده که اگر بخواهیم آسمان ها و زمین و بهشت و جهنم را از جای برکنیم به آسمان ببریم و به زمین بزنیم. به مغرب و مشرق می رویم و منتهی به عرش می شویم، در آنجا می نشینیم در مقابل خدا و همه چیز مطیع ما هستند، حتّی آسمان ها و زمین و شمس و قمر و ستارگان و کوه ها و درخت ها و جنبندگان و دریاها و بهشت و جهنم. این مقام را خداوند به واسطه اسم اعظم که عنایت نموده بخشیده. با تمام این امتیازات، ما غذا می خوریم و در بازارها راه می رویم و این کارها را به امر خدا انجام می دهیم ما بندگان گرامی خدا هستیم که اظهار نظر در مقابل او نداریم و به دستورش عمل می کنیم.
«وَ جَعَلَنَا مَعْصُومِینَ مُطَهَّرِینَ وَ فَضَّلَنَا عَلَی کثِیرٍ مِنْ عِبَادِهِ الْمُوْمِنِینَ فَنَحْنُ نَقُولُ «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کنَّا لِنَهْتَدِی لَوْ لا اَنْ هَدانَا اللَّهُ» وَ حَقَّتْ کلِمَهُ الْعَذابِ عَلَی الْکافِرِینَ اَعْنِی الْجَاحِدِینَ بِکلِّ مَا اَعْطَانَا اللَّهُ مِنَ الْفَضْلِ وَ الْاِحْسَانِ».
ما را معصوم و پاک قرار داده و برتری بخشیده بر بسیاری از بندگان مومنش ما می گوئیم؛ خدا را ستایش که ما را به این مقام هدایت نموده که اگر او راهنمای ما نبود راه به این مقام نمی یافتیم. و ثابت است عذاب بر کافران که منظور منکران الطاف خدا به ما هستند.
«یا سَلْمَانُ وَ یا جُنْدَبُ! فَهَذَا مَعْرِفَتِی بِالنُّورَانِیهِ فَتَمَسَّک بِهَا رَاشِداً فَاِنَّهُ لَا یبْلُغُ اَحَدٌ مِنْ شِیعَتِنَا حَدَّ الِاسْتِبْصَارِ حَتَّی یعْرِفَنِی بِالنُّورَانِیهِ فَاِذَا عَرَفَنِی بِهَا کانَ مُسْتَبْصِراً بَالِغاً کامِلًا قَدْ خَاضَ بَحْراً مِنَ الْعِلْمِ وَ ارْتَقَی دَرَجَهً مِنَ الْفَضْلِ وَ اطَّلَعَ عَلَی سِرٍّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ مَکنُونِ خَزَائِنِهِ».(۱۳) (۱۴)
ای سلمان و ای اباذر! این است معرفت به من به طریق نورانی، وقتی مرا با این مقام کسی شناخت بصیر و به هدف رسیده کامل است، در دریای علم فرو رفته و به مقام فضل رسیده و مطلع بر سرّی از اسرار و گنجینه علوم خدا شده است.

چگونگی رویت نور

جمال امام(ع)؛ مظهر وحدانیت حق

علی(ع) مصداق ولایت الهی

مقام حقیقی اهل البیت(ع)

جایگاه خاص اهل البیت(ع) در هستی

تفاوت مقام نبوت با حقیقت نوری اهل البیت(ع)

جلسه ی دهم: علی(ع)؛ مقام تفصیل شریعت محمّدی(ص)

علی(ع)؛ مقام فعلیت ایمان

نظر به ائمه(ع) از دو بُعد

راز تصرف ائمه(ع) در عالم

کمال ائمه(ع) و حفظ عصمت

امیرالمومنین (ع)می فرمایند: «لا یقاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ(ص) مِنْ هذِهِ الْاُمَّهِ اَحَدٌ وَ لَا یسوَّی بِهِمْ مَنْ جَرَتْ نِعْمَتُهُمْ عَلَیهِ اَبداً هُمْ اَسَاسُ الدِّینِ وَ عِمَادُ الْیقِینِ اِلَیهِمْ یفِی ءُ الْغَالِی وَ بِهِمْ یلْحَقُ التَّالِی وَ لَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَایهِ وَ فِیهِمُ الْوَصِیهُ وَ الْوِرَاثَهُ».(۱)
هیچ کس از این امت را نمی توان با آل محمّد (ص) قیاس نمود، و هرگز نمی توان پرورده نعمت این خاندان را در مرتبه آنان دانست، که آل محمّد اساس دین و پایگاه یقینند، تندروان و کندروان هر دو به سوی آن ها بر می گردند، امتیازات ولایت به ایشان اختصاص دارد و وراثت و وصایت مخصوص آن ها است.

مقام خلیفهاللهی ائمه (ع)

ائمه (ع) و شرافت حقیقی