کتاب برساخت‌گرایی اجتماعی

کتاب «برساخت گرایی اجتماعی» نوشته ویوین بر ( -۱۹۷۹) روانشناس و نویسنده معاصر انگلیسی است. این کتاب یکی از مهم‌ترین آثار او درزمینهٔ برساخت‌گرایی اجتماعی است که به‌نوعی پیوند بین روانشناسی و جامعه‌شناسی ایجاد می‌کند. در مفهوم برساخت‌گرایی اجتماعی، درک ما از خودمان به چالش گرفته می‌شود و دیدگاه ما نسبت به جهان و مسائلی که آن‌ها را جزو بدیهیات شمرده‌ایم موردانتقاد قرار می‌گیرد. شاید بدیهی به نظر برسد که وقتی به جهان می‌نگریم، فارغ از هر چون‌وچرا و مسئله‌ای ماهیت آن را درمی‌یابیم و یا دانش متعارف ما مبتنی بر مشاهده‌ی عینی و بی‌طرفانه‌ی مان از جهان است. برساخت‌گرایی اجتماعی می‌خواهد به این دسته از دیدگاه‌های خودمان نگاهی انتقادی بیندازیم و آن‌ها را به پرسش بگیریم. بنابراین رویکرد برساخت گرا در تقابل با رویکردهایی قرار می‌گیرد که در علم سنتی از آن‌ها با عنوان اثبات‌گرایی و تجربه‌گرایی یاد می‌شود. شک و تردید بنیان اصلی برساخت‌گرایی را تشکیل می‌دهد، به‌گونه‌ای که باید پیش‌فرض‌هایمان از جهان را مورد سؤال قرار دهیم، تا بار دیگر بتوانیم مفاهیمی تازه و بدیع از جهان وزندگی‌مان خلق کنیم. در بخشی از کتاب «برساخت‌گرایی اجتماعی» می‌خوانیم: «طی بیست سال گذشته دانشجویان علوم اجتماعی در بریتانیا و آمریکای شمالی شاهد ظهور تدریجی برخی رویکردهای بدیل در مطالعه‌ی انسان به‌منزله‌ی حیوان اجتماعی بوده‌اند. این رویکردها عناوین مختلفی دارند، مانند «روان‌شناسی انتقادی»، «روان‌شناسی گفتمانی»، «تحلیل گفتمان»، «واسازی» و «پساساختارگرایی». اما فصل مشترک همه‌ی این رویکردها گرایشی است که امروزه اغلب از آن با عنوان «برساخت‌گرایی اجتماعی» یاد می‌شود. برساخت‌گرایی اجتماعی را می‌توان گرایشی نظری دانست که کمابیش پایه و اساس تمام رویکردهای متأخرتری است که اینک به دنبال ارائه‌ی بدیل‌هایی ریشه‌ای و انتقادی در حوزه‌های روان‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی و سایر رشته‌های علوم اجتماعی و علوم انسانی‌اند. کانون توجه کتاب حاضرْ برساخت‌گرایی اجتماعی است آن‌گونه که در روان‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی می‌شود و هدف من آشنا کردن خواننده با شماری از ویژگی‌های اصلی برساخت‌گرایی اجتماعی و درعین‌حال تشریح پیامدهایی است که‌ این رویکرد برای درک رفتار انسان و همچنین برای خود رشته‌ی روان‌شناسی به همراه دارد».