کتاب نهج البلاغه همراه موضوعی، جامعه و فرهنگ 2 نشر انتشارات بنیاد نهج‌البلاغه

امام علی علیه السلام معیار همکاری و تعاون را براساس حق و انصاف برمی‌شمرد. چنانکه حق را تنگ‌ترین امور به هنگام انجام عمل منصفانه برمی‌شمرد. منصفانه بودن انجام عمل همواره باید برای طرفین در نظر گرفته‌شود. به‌همین دلیل در سایۀ همکاری و تعاون حقوق دوسویه در سایۀ عدل و انصاف نیز به‌وجود می‌آید، که طرفین باید به آن التزام عملی داشته‌باشند. آشکار است که رعایت اصل حق و انصاف، مستلزم تصمیم‌گیری و ارادۀ فرد، در نتیجۀ آزادی در عمل است. انسان آزاد، صاحب اختیار و مسئول، موظف به‌ادای فریضۀ الهی، در کمک‌رسانی و یاری دیگران است. این کمک متقابل در کمال اختیار و آزادی و از روی انصاف انجام می‌گیرد و براین اساس حیات جمعی و زندگی اجتماعی محقق می‌شود. هیچ‌یک از افراد جامعه مجاز به کناره‌گیری از عمل تعاون و همکاری نیستند. زیرا در آن‌صورت حقوق الهی دچار نقصان شده و جامعه متزلزل می‌شود. ازاین‌رو امام علیه السلام اعضای جامعه را به‌مثابۀ همکارانی می‌داند که نمی‌توان هیچ‌یک از آنها را نادیده انگاشت. افراد باید برای رفع نیازها و تحقق آرمان‌ها به یاری و کمک یکدیگر برخیزند. اما هیچ‌کس در این اقدام مجبور نیست. آشکار است که رعایت این اصل جامعه را به انسجام رسانده و می‌تواند جامعۀ آرمانی را پی‌ریزی کند.