کتاب دوسده مذاکره در تاریخ دیپلماسی ایران واحد تاریخ شفاهی وزارت امورخارجه نشر انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

مذاکره سنتی دیرین در تاریخ روابط خارجی ایران است به‌گونه‌ای که به‌هیچ‌روی نمی‌توان آن را در روند این تاریخ پرفرازونشیب نادیده گرفت. این سازوکار مدیریت روابط خارجی، البته تنها مختص یکی دو سده اخیر و عصر جدید روابط بین‌الملل نیست بلکه از کهن‌ترین روزگاران و از آن زمان که دولت‌های ایرانی به‌تناسب مقتضیات متفاوت به رابطه با «خارج» روی آوردند، همواره برای آنان به‌مثابه ابزاری در جهت کسب منافع بیشتر و جلوگیری از بحران‌ها و آسیب‌ها مطرح بوده است. موضوع و روش این مذاکرات به فراخور زمان، متعدد و گوناگون بوده و مسائلی همچون امنیت مرزها، حفظ تمامیت ارضی، یافتن گذرگاه‌های تجاری، استقلال در مدیریت بر منابع انرژی و مسائلی ازاین‌دست سیاستمداران و دیپلمات‌های ایرانی را در دوره‌های گوناگون به بهره‌گیری از این سازوکار فراخوانده است. حتی آنان با هوشمندی و خردورزی، راه‌حل منازعات و مناقشاتی را که در طول قرن‌های متمادی ادامه داشت و آسیب‌های مادی و معنوی فراوانی را به همه طرف‌های درگیر تحمیل می‌نمود، در مذاکره می‌یافتند و از همین رو بود که مثلاً نادرشاه افشار در تلاش بود اختلافات ایران و عثمانی را نه از طریق جنگ بلکه با مذاکره و تأکید بر تفاهم و آشتی دینی حل کند.