کتاب اثر لوسیفر نشر لنا

اصولاً اثر لوسیفر چیست؟ در پاسخ باید بگویم بسیاری موضوعات گوناگون و درعین‌حال مرتبط با هم. در وهلۀ اول، داستان استحالۀ فرازمینی فرشتۀ مقرب خدا، لوسیفر یا «ستارۀ صبح» به شیطان یا اهریمن، است که مرتکب دو گناه نافرمانی از خداوند و غرور شده است. براساس کتب مقدس، خدا دوزخ را می‌آفریند تا مکانی باشد برای جای‌دادن تمامی فرشتگان رانده‌شده و آدمیانی که بعدها به وسوسه‌های آنان تن می‌دهند.

استحاله‌ای ‌چنین افراطی و تصورناپذیر زمینه‌ساز آن شد که پژوهش‌هایی را پیرامون استحاله‌های مخلوق زمینی طراحی کنم؛ استحالۀ مردمانی نیک‌سرشت و عادی ـ و نه فرشتگان خدا ـ که تحت تأثیر نیروهای قهرآمیز و قدرتمند موقعیت‌محور به کارگزاران شر تبدیل می‌شوند. این امکان وجود دارد که نیروهای شکل‌گرفته در بافتارهای عادی رفتاری، درصورت قرارگرفتن در فضاها یا چینش‌هایی جدید و ناآشنا، سرشت نیک معمول انسان را به کژراهه بکشانند و او را به مشارکت در رفتارهایی منحرف، ویرانگر یا شریرانه وادارند. با غرقه‌شدن در این فضاها توان تفکر، احساس و کنش عادی از انسان سلب می‌شود و سنجه‌های اخلاقی، که در محیط‌های مأنوس پیشین قابل اتکا بوده‌اند، دیگر راهنمای خوبی برای وی نخواهند بود.

اگرچه بخش بزرگی از این کتاب به جزئیاتی می‌پردازد که سهولت کشیده‌شدن افراد عادی به شرارت‌ورزی یا بی‌اعتنایی به درد و عذاب دیگران را نشان می‌دهد، در پایان حامل پیامی ژرف‌تر و خوش‌بینانه‌تر برای خواننده است. فقط از راه شناخت چرایی و چگونگی شر است که امکان می‌یابیم آن را فاش، در برابرش ایستادگی و با آن مبارزه کنیم و سرانجام پیروز شویم. ما با فراگرفتن ترفندهایی هوشمندانه قادر خواهیم شد میزان مقاومت خود را در برابر شر بالا ببریم و سنجه‌های اخلاقی خود را بازنگری و دوباره تنظیم کنیم. به‌این‌ترتیب، اثر لوسیفر ستایش توان آدمی است در برگزیدن مهربانی در برابر سنگدلی، همدلی در برابر بی‌اعتنایی، آفرینش در برابر ویرانگری و پیروزی قهرمان بر ضدقهرمان. از دید من، مهم‌ترین بخش گشت‌وگذار طولانی شما با این کتاب بخش پایانی آن است. در فصل شانزدهم از شما دعوت می‌شود ابتدا ترفندهایی پایه‌ای را به‌نیت ایستادگی در برابر تأثیرات ناخواستۀ اجتماعی فراگیرید و با شیوه‌هایی آشنا شوید که وسوسه‌های دائمی اجتماعی‌ را فعالانه به‌چالش می‌کشند. سپس مفهوم کلی قهرمانان روزمره‌ را مطرح و شما را تشویق می‌کند به این جمع فزایندۀ شهروندانی بپیوندید که کنش‌هایی شایسته، مسئولانه و غیرمنفعلانه در پیش می‌گیرند. موقعیت‌هایی که قهرمانی‌گری در آن پرورش می‌یابد همان است که برای شرارت‌ورزی نیز وجود دارد: موقعیتی که می‌تواند آتش تصوراتی ستیزه‌جویانه و شریرانه را در برخی برانگیزد قادر است در برخی دیگر تصوراتی همدلانه و قهرمانانه القا کند. مأموریت جدید من آموزش مردم و به‌ویژه کودکان به‌منظور پیشبرد این مفهوم است تا خود را «قهرمانانی در انتظار نوبت» بینگارند که آماده‌اند در موقعیت خاص، و چه‌بسا یگانۀ زندگی‌شان‌، به کنشی قهرمانانه روی آورند.