کتاب شوری در صحرا نشر هرمس

با اینکه فرم‌های کوتاهِ روایی در اغلب سنت‌های ادبیِ دنیا پیشینهٔ کهنی دارد، اما پیدایشِ فرمی که امروز به نام داستان کوتاه می‌شناسیم به نیمهٔ اولِ قرن نوزده بازمی‌گردد که کم‌وبیش همزمان در چهار سنت ادبیِ روسی، آلمانی، فرانسوی و انگلیسی ظهور کرد. البته در ادبیات انگلیسی این فرمِ نو یکسره در امریکای نوپا بالید و بریتانیایی‌ها در قرن نوزده غرق در خواندنِ رمان‌های بلند بودند. در روسیه گوگول و تورگینیف، در آلمان هوفمان و هاینریش فون کلایست، در امریکا هاتورن و ادگار آلن پو، و در فرانسه مِریمه و بالزاک و گوتیه اولین نویسندگانی بودند که این فرم تازه را پی ریختند. از میان آن‌ها، حقِ بالزاک که اغلب به رمان‌هایش شهره است شاید کمتر از همه ادا شده باشد، در حالی که او برخی از بهترین داستان‌های کوتاهِ نخستین را نوشته که پس از گذشتِ دو قرن همچنان خواندنی و گاه مثل «شوری در صحرا» بی‌مانندند.

بالزاک در داستان‌های کوتاهش شخصیت خلاق‌تری نسبت به رمان‌هایش دارد، و آزادتر و خیال‌انگیزتر و پرشورتر از بالزاکِ رئالیستی است که وظیفهٔ منشیِ جامعه بودن را بر دوش خود احساس می‌کند. او در این داستان‌ها سراغ مضمون‌های بدیع و خیال‌انگیزی می‌رود که شاید کمتر در رمان‌هایش توانسته به آن‌ها بپردازد.

در یک دههٔ گذشته مترجمان فارسی نیز به تک‌وتوک داستان‌های کوتاهِ بالزاک توجه کرده‌اند، گرچه عبدالله توکل با ترجمهٔ مجموعه‌ای از هشت داستان کوتاهِ بالزاک در سال ۱۳۲۷، نه‌تنها از نظر زمانی پیشتازِ این عرصه است، بلکه همچنان تا امروز از نظر کمّی نیز بیشترین داستان‌های کوتاهِ بالزاک را ترجمه کرده است.