کتاب ترجمه‌پژوهی قرآن کریم نشر انتشارات دانشگاه تهران

دین اسلام، دین جهانی است و قرآن کریم کتاب هدایت بشر و ضامن سعادت دنیا و عقبای او و خطاب آن نیز به همۀ مردم، اعم از عرب و غیرعرب است؛ از این رو، لازمۀ ابلاغ آن به همگان، ترجمۀ آن خواهد بود. ترجمۀ قرآن به دیگر زبان ها به منظور آشنا کردن ملت های ناآشنا با زبان عربی، با آموزه ها و معارف قرآنی، یکی از ضرورت های تبلیغی به شمار می رود. مبلغان مسلمان همواره با ترجمه و تفسیر آیات و سور قرآن کریم، مردم را به راه راست هدایت می کرده اند و می توان گفت ترجمۀ قرآن از دیرباز تاکنون سیرۀ جاری دانشمندان مسلمان و حتی غیرمسلمان بوده؛ زیرا آخرین کتاب آسمانی مختص به همگان است و به ملت عرب اختصاص ندارد و بنا به فرمودۀ خود قرآن حکیم، باید با مردم هر قومی با زبان خودشان سخن گفت، بنابراین ترجمۀ قرآن به تمام زبان های زندۀ دنیا امری ضروری است؛ اما این کار باید با نظارت کامل افراد متخصص، متقی و صالح انجام گیرد.

قرآن کریم سه ویژگی اساسی دارد که به آن، قداست بخشیده است:

1. تمامی عبارات و الفاظ قرآن سخن خداست، بدین روی قرائت و تلاوت آن، تعبد محض و موجب قرب به خداست؛

2. قرآن کتاب هدایت همگان به صراط مستقیم است؛

3. قرآن مجید، معجزۀ جاویدان و سند رسالت پیامبر اعظم (ص) در بستر زمان است.

با عنایت به این سه ویژگی به دست می آید که آوردن کلمات، عبارات و جملاتی که بتوانند با قرآن هماوردی کنند، ناممکن است، چر اکه تحدی قرآن هم به لفظ است هم به معنا و از آنجا که تحدی قرآن همیشگی است، هرگز بشر قدرت آوردن همانند آن را ندارد. در نتیجه، منظور از ترجمۀ قرآن، قرار دادن برگردانی معادل آن نیست؛ بلکه ترجمه، صرفاً راهی است برای آشنایی غیرعرب با کلام خدا.

ترجمۀ بین زبانی از زمان های دور مورد توجه بوده و ترجمۀ قرآن در هر دو بُعد نظری و عملی نیز از همان سده های نخست جای خود را در عرصۀ فعالیت های قرآنی باز کرده است. مباحث نظری ترجمۀ قرآن در سال های اخیر، گسترش چشمگیری یافته، به طوری که صدها کتاب، مقاله، پایان نامه و رساله در این زمینه نگاشته شده است، با وجود این، هنوز خلأهایی در این زمینه وجود دارد.