کتاب خانه جایی است که از آن آغاز می‌کنیم نشر قطره

روانکاوی روشی برای درمان بیماران روانی با ابزارهایی روان‌شناختی، یعنی بدون دستگاه یا دارو یا هیپنوتیزم، است. فروید، در آغاز قرن، آن را ایجاد کرد؛ یعنی زمانی که از هیپنوتیزم برای ازبین‌بردن نشانه‌های بیماری استفاده می‌شد. فروید از نتایج کار خود و همکارانش ناراضی بود و، علاوه‌براین، دریافت که، اگر نشانه‌ای را با هیپنوتیزم حذف کند، درک بیشتری از بیمار پیدا نمی‌کند. بنابراین، او فضای هیپنوتیزم را به محیطی تغییر داد که در آن با بیمار در شرایطی برابر کار می‌کرد و اجازه می‌داد که زمان هرچه را می‌تواند با خود بیاورد. بیمار هرروز در زمان معیّنی می‌آمد و عجله‌ای برای رفع نشانه‌های بیماری وجود نداشت. سپس نکته‌ی مهم‌تری نمود یافت و آن این بود که این روش بیمار را قادر می‌ساخت که خویش را در خویش پیدا کند و به خود نشان دهد. در همین فرایند بود که فروید نیز از امور آگاه می‌شد؛ او، از اطلاعات به‌دست‌آمده، هم در جهت تفسیری از بیمار برای خودش و هم در راه ساختن تدریجی علمی جدید استفاده کرد، علمی که امروزه آن را روانکاوی می‌نامیم، علمی که می‌توان آن را روان‌شناسی پویشی نیز نامید.

بنابراین، روانکاوی اصطلاحی است که به‌طور خاص به یک روش و مجموعه‌ای از نظریه‌های درحال‌تحول اشاره دارد ـ نظریه‌ای که به رشد عاطفی انسان مربوط می‌شود. این دانشی کاربردی و مبتنی‌برعلم است.

مشاهده خواهید کرد که من در استفاده از کلمه‌ی «علم» لغزش کرده‌ام، زیرا بنیاد دیدگاهم را بر این گذاشته‌ام که فروید واقعاً علم جدیدی را راه‌اندازی کرده است که بسط فیزیولوژی به شخصیت انسان، هویت او، عواطفش، و تلاش‌هایش است. این نظر من است.

اما منظور از علم چیست؟ این سؤالی است که بارها پرسیده شده و به آن پاسخ داده شده است.

من در مورد دانشمندان می‌گویم که دانشمند کسی است که، وقتی شکافی در دانش ایجاد می‌شود، گریز به توضیحی فراطبیعی نمی‌زند. چنین گریزی نشان از وحشت، ترس از ناشناخته‌ها، و نگرشی غیرعلمی دارد. هر شکافی در ادراک برای دانشمند چالشی هیجان‌انگیز ایجاد می‌کند. دانشمند بی‌خبری‌اش را حفظ می‌کند و طرح برنامه‌ای پژوهشی را درمی‌اندازد. وجود شکافْ محرک انجام‌دادن کار است. دانشمند می‌تواند صبر کند و نداند. این بدان معناست که او به‌نوعی واجد ایمان است؛ منظورم ایمان به این یا آن نیست، بلکه خودِ ایمان یا ظرفیت ایمان‌داشتن است. «نمی‌دانم. خب، ندانم! شاید روزی دریابم. شاید هم درنیابم. شاید شخص دیگری دریابد.»

-از متن کتاب-