کتاب عشق و فقدان در زندگی و در درمان نشر قطره

همیشه می‌خواستم کتابی بنویسم که زندگی یک روانکاو را به تصویر بکشد. منظورم کتابی است که تصویری واقعی از هیجانات و عواطف نویسنده ارائه دهد و به خوانندگان نشان دهد که چگونه می‌توان زندگی روزمره را پیش بُرد و هم‌زمان به درمان مراجعان هم پرداخت. چگونه زندگی بر کار و کار بر زندگی تأثیر می‌گذارد. در اندیشه‌ی نگارش یک رمان بودم ـ کسی چه می‌داند، شاید هنوز هم هستم ـ. قصد داشتم کتابی هم درمورد شرح حال یک روانکاو بنویسم. خب، دیگر نیازی نیست نگران آن کتاب شرح حال باشم، چرا که لیندا شربی زحمت آن را کشیده است. او این کتاب را طوری نوشته که من اطمینان دارم خوانندگان را از درون‌وبیرون دنیای روانکاوی جذب خواهد کرد؛ امیدوارم. به‌راحتی می‌توان دید که این کتاب فراتر از آن مرزهایی است که کتاب‌های تخصصی را از کتاب‌های موردعلاقه‌ی عموم جدا می‌کند. در واقع، اگر بخواهیم عادلانه قضاوت کنیم، باید این کتاب را فراتر از آن مرزها بدانیم. در بین کتاب‌هایی که خوانده‌ام، اینْ تنها کتاب روانکاوی‌ای است که شایسته است محبوبیت عمومی پیدا کند. علاوه‌براین، این تنها کتاب روانکاوی‌ای است که برای افرادی که روان‌درمانگر هم نیستند جذاب خواهد بود. وقتی به پایان کتاب نزدیک شوید، شما هم احتمالاً به این نتیجه می‌رسید که کنار گذاشتن آن برای هر خواننده‌ای سخت است. و بله، من خود می‌دانم که چنین اظهارنظری، آن هم فقط درمورد یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی «روانکاوی با پژواکی نو‌» که برای روانکاوان نوشته شده، چقدر شگفت‌انگیز است.

هر روانکاوی که درصدد نگارش شرح حالش برآید با مسئله‌ی ادغام زندگی و کار روبه‌رو خواهد شد. البته تصور می‌کنم این مسئله احتمالاً برای هر کسی که بخواهد کتابی درباره‌ی خاطرات زندگی حرفه‌ای‌اش بنویسد وجود خواهد داشت. دقت کرده‌اید که چه کم‌تعداد‌ند کتاب‌هایی که درباره‌ی ماهیت کار کردن نوشته شده‌اند؟ کتاب‌های بسیاری با موضوع عشق داریم؛ اما درباره‌ی کار نه‌چندان. کار در برابر اشتیاقِ زندگی رنگ می‌بازد، ازاین‌رو به‌محض اینکه شرح زندگی را آغاز می‌کنید، کار عقب‌نشینی می‌کند.

البته استثناهایی هم وجود دارند، مانند بازیگران، ستاره‌های راک، نوازندگان برجسته، نقاشان معروف، برخی از نوابغ خلاق در کسب‌وکار، سیاستمداران و دانشگاهیان؛ اما به این موضوع هم فکر کنید که وقتی کتاب‌های این افراد را می‌خوانید، به‌ندرت می‌توانید کتابی را پیدا کنید که تمرکز اصلی‌اش بر کار باشد. شاید موضوع زندگی‌نامه‌ی این اشخاص کار باشد؛ اما بُن‌مایه‌ی آنْ زندگی، دوستان و عزیزانشان است.

اما این کتاب این‌گونه نیست. لیندا شربی چندان مشهور نیست. پس آنچه ما را به زندگی او علاقه‌مند می‌کند شهرت او نیست. او یک آدم معمولی است، البته از آن دسته آدم‌هایی که قلمشان همچون باد روی کاغذ پیش می‌تازد. اتفاقاً یکی از رمان‌های موردعلاقه‌ی من داستانی همچون باد نوشته‌ی لارنس ون دِر پست است که درباره‌ی زندگی بوشمِن‌های آفریقاست.

عشق و فقدان، بااینکه ارتباطی با بوشمن‌ها ندارد، اما داستانی است همچون باد. در میان کتاب‌های روانکاوی، هیچ کتابی را سراغ ندارم که چنین تأثیر عمیقی بر خواننده بگذارد. اگر روان‌درمانگر هستید، احتمالاً آن را یک‌ضرب تا پایان می‌خوانید، مگر اینکه کاری برایتان پیش آید و مجبور شوید چند لحظه آن را کنار بگذارید؛ اگر هم درمانگر نیستید، باز هم بعید می‌دانم آن را کنار بگذارید. زبانم از توصیف گیرایی‌اش قاصر است.

لیندا شربی چگونه توانست چنین کتاب جذابی خلق کند؟ چرا او توانست و من نتوانستم؟ تصور می‌کنم علت توفیق نیافتن من این بود که من آن مضمون خاصی که زندگی را به کار پیوند می‌دهد در اختیار نداشتم. اما لیندا داشت. او، با قلبی سخاوتمند، ما را با لحظه‌لحظه‌ی زندگی مشترکش با جورج آشنا می‌کند، شوهری که بیماری و درنهایت مرگش همچون رشته‌ا‌ی مرواریدهای داستان او را گرد هم می‌آورد. همین‌طور که لیندا از کار با مراجعانش می‌گوید، ما هم زندگی او، عشقی که به جورج داشت و در‌نهایت تجربه‌ی فقدان او را درک می‌کنیم. لیندا این تجربه‌ی فراموش‌نشدنی را بی‌پرده در قلبمان می‌نشاند. همه‌ی ما این تجربه را داشته‌ایم، حتی اگر همسرمان را از دست نداده باشیم. یعنی خودمان در اندوه زندگی کرده‌ایم و درعین‌حال می‌خواستیم آنچه از دستمان برمی‌آمده برای دیگران انجام دهیم؛ اما هیچ‌کس مانند لیندا از این تجربه‌ی دردناک دستِ‌پُر بیرون نیامده و زندگی را، در قالب روایتی منحصربه‌فرد، به کار پیوند نزده است. به همین خاطر است که عشق و فقدان بی‌همتاست و باز به همین خاطر است که این کار فقط از قلم توانای لیندا برمی‌آمد، نه از قلم من و نه از قلم خیلی‌های دیگر. اشتیاق او باعث شده که زندگی را همچون نخ تسبیحی ببیند و مرواریدها ـ یعنی کار ـ را یکی‌یکی از آن عبور دهد و درنهایت گردنبندی زیبا خلق کند.

اطمینان دارم که جورج هم به‌اندازه‌ی لیندا به این کتاب متعهد بود. این کتاب برای هر دوی آن‌ها اقدامی شجاعانه بوده و هست و برای آنْ چه فداکاری‌ها که نکردند. ننوشتن آن آسان‌تر می‌بود. عشق و فقدان یادنامه‌‌ی جورج است، و همچنین یادنامه‌ی عشق لیندا به جورج، و درنهایت موهبتی است برای خوانندگان.