کتاب مالیات بر درآمد حقوق نشر نور علم

تأمین مخارج عمومی از طریق نظام مالیات در ایران قدمت تاریخی زیادی دارد. به عقیده برخی از تاریخ نویسان‌ مالیات و وصول آن در ایران دارای پیشینه‌ای‌ با بیش از پنج هزار می‌باشد. تا قبل از داریوش هخامنشی مالیات در کشور در قالب دریافت پیشکش‌ها و هدایا بود، در دوره داریوش هخامنشی‌ نخستین‌ بار نظام مالیاتی تنظیم و تعیین شد و هر ساتراپ ملزم به پرداخت سهم مالیات خود بود. در عصر سلوکیان نظام مالیاتی مختلط اجرایی شد و مالیات‌ها در دو فصل مستقیم و غیرمستقیم طبقه‌بندی گردید. دوره ساسانیان محاسبه و اخذ مالیات به صورت نرخی و به روش مقاسمه اجرایی شد. در صدر اسلام منابع مالیاتی متحول شد و مالیات‌‌ بر مستغلات، ضرابخانه، کشتیرانی، ماهیگیری، معادن و صنعتگران و مالیات‌های شرعی به منابع مالیاتی اضافه گردید. در دوره عباسیان از طبقات کم درآمد مالیات‌های سنگین اخذ می‌شد. در عصر صفاریان‌ به طبقات کم درآمد توجه ویژه شد و از افرادی که درآمد کمتر از ۵۰۰ درم داشتند، از پرداخت مالیات معاف بودند. در دوره‌های سامانیان، غزنویان و حکومت‌های بعدی طبقات ضعیف جامعه کمتر مورد توجه قرار گرفتند و در عصر مغول به علت رواج اصلاحات خاص مغولی‌ منابع مالیاتی افزایش و نظام مالیاتی پیچیده شد. در دوره سلطنت صفویه، ایران در مسیر ترقی‌ علمی و صنعتی قرار گرفت، شاه عباس با اعمال اصلاحات در وضع مالی و مالیاتی کشور به ویژه در بخش‌های اقتصادی و کشاورزی اعتماد و دلگرمی مؤدیان را تقویت نمود. در دوره زندیه، کریمخان زند با توجه به رواج تجارت و رونق‌ فعالیت در بندرهای جنوبی کشور، حقوق گمرکی را از کالاهای صادره و وارده اخذ کرد تا در سایر پایه‌های مالیاتی مردم تحت فشار کمتری قرار گیرند. در عصر قاجاریه بخش اعظم درآمد مالیاتی دولت از مالیات املاک زراعی تأمین می‌شد، به این علت که مالکان بزرگ از پرداخت مالیات شانه خالی می‌کردند موجب شد رعایا و مالکان کوچک سهم عمده مالیات را پرداخت نمایند. این امر در کنار تحولات بین‌المللی در عرصه اقتصاد و تخلفات مأموران مالیاتی و حکام سبب کاهش عایدات کشور و نارضایتی مؤدیان مالیاتی از نظام مالیاتی شد. با پیروزی انقلاب مشروطه، با اصلاح نظام مالیاتی موفق شدند تا حدودی موجب افزایش عایدات دولت و رضایت مردم شوند. در دوران حکومت پهلوی، در اصناف کشور تغییرات قابل ملاحظه‌ای ایجاد شد. اصناف با حکومت و برنامه‌های جدید در بخش‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مواجه شدند و این امر موقعیت شغلی و اجتماعی اصناف دچار تغییرات گسترده شد. در نظام مالیاتی به علت تغییرات اجتماعی، سیاسی، تدریجی مالیات‌های متنوع و زیاده‌خواهی مأموران مالیاتی نقصان‌هایی وجود داشت... -لز متن کتاب-