کتاب فیلم کوتاهی درباره ی دیگران نشر چشمه

محسن آزرم درباره این کتاب گفته است:‌ کتاب «فیلم کوتاهی درباره‌ی دیگران» در واقع شامل دو مصاحبه با ژان کلود کاری‌یر و عباس کیارستمی است، ولی چون استفاده از واژه‌ مصاحبه را در این مورد دوست نداشتم، لفظ مکالمه را برای آن به کار بردم. کاری‌یر یکی از مهمترین فیلم‌نامه‌نویسان و نمایش‌نامه‌نویسان معاصر دنیا‌ست و بسیاری از فیلم‌نامه‌های مهم دنیا را نوشته است؛ اما عمده‌ی شهرت کاری‌یر به‌خاطر همکاری با «لوئیس بونوئل»، کارگردان مشهور سینمای سوررئال، است و از فیلم‌نامه‌ها‌ی مشترک‌شان می‌شود به «خاطرات یک مستخدمه» و «جذابیت پنهان بورژوازی» اشاره کرد. بخش دیگری از شهرت این فیلم‌نامه‌نویس به خاطر اقتباس‌های اوست که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به فیلم «طبل حلبی» براساس رمان گونتر گراس و فیلم «بار هستی» براساس رمانِ میلان کوندرا اشاره کرد. درعین‌حال کاری‌یر فیلم‌نامه‌های فیلم‌های مشهور دیگری مثل «دانتون»، «سیرانو دو برژراک» و «پروانه روی شانه» را هم نوشته است. مکالمه‌ی کاری‌یر را سال?? و زمانی که او در سفری به تهران آمده بود، انجام دادم. در همان زمان بخشی از این گفت‌وگوها در سه شماره‌ی روزنامه‌ی «شرق» منتشر شد که در مقایسه با اصلِ مکالمه بسیار اندک و خلاصه بود؛ اما بعد از گذشت چند سال به نظرم رسید شاید خواندنش برای دیگران جذاب باشد. بنابراین دوباره مصاحبه‌ها را از روی نوار پیاده کردم. بعد به این فکر افتادم که در ایران با چه کسی می توان درباره‌ی کاری‌یر صحبت کرد و با توجه به این‌که کاری‌یر در فیلم «کپی برابر اصل» عباس کیارستمی بازی کرده و سال‌هاست که دوستانی صمیمی هستند، با این کارگردان تماس گرفتم و ایشان هم بزرگوارانه قبول کردند که مکالمه‌شان مقدمه‌ی این کتاب باشد. کیارستمی در این مکالمه بعضی خاطراتی را که مربوط به دوره‌ی ساخت فیلم «کپی برابر اصل» است، بیان کرده است. همچنین کیارستمی در این مکالمه برای اولین‌بار اشاره می‌کند که با همکاری این فیلم‌نامه‌نویس، فیلم‌نامه‌ی تازه‌ای نوشته که ادامه‌ی «کپی برابر اصل» است. بسیاری از فیلم‌هایی که «کاری‌یر» فیلم‌نامه‌شان را نوشته است، در تاریخ سینما فیلم‌های شاخصی هستند. او در طول فعالیتش با کارگردان‌های مهم و جریان‌سازِ زیادی کار کرده است و طبیعتاً در حال حاضر هیچ‌کس به اندازه‌ی او در سینما با مقوله‌ی فیلم‌نامه‌نویسی و شیوه‌های مختلفِ آن آشنایی ندارد. سال‌ها پیش نیز کتاب دیگر «تمرین فیلم‌نامه‌نویسی»‌اش با ترجمه‌ی نادر تکمیل همایون به فارسی منتشر شده که هنوز هم یکی از مهم‌ترین کتاب‌های درسی در حوزه‌ی سینمای ایران است. او همچنین علاوه بر این‌که استاد فیلم‌نامه‌نویسی است، همکار قدیمی «پیتر بروک»، کارگردان جریان‌سازِ تئاتر و نمایش‌نامه‌نویس بریتانیایی، هم هست و دو نمایش‌نامه‌ی «مهاباراتا» و «مجمع مرغان یا کنفرانس پرندگان» را برای بروک نوشته، که این دومی اقتباسی از «منطق‌الطیر» عطار است. «کاری‌یر» عاشق فرهنگ مشرق‌زمین و بخصوص ایران است و همسر او دکتر نهال تجدد نیز تاریخ‌شناس و نویسنده‌ای مشهور است که کتاب‌هایش درباره‌ی مولانا به فارسی منتشر شده. کاری‌یر همچنین یکی از مترجمان «گزیده‌ی غزلیات شمس» به زبان فرانسه نیز هست؛ کتابی که با همکاری مهین تجدد و نهال تجدد ترجمه شده و انتشاراتِ گالیمار آن را منتشر کرده. قطعاً یکی از چیزهایی که دلیل انتشار کتابِ مکالمه با کاری‌یر بوده، همین مسأله‌ی ضعف فیلم‌نامه‌نویسی در سینمای ایران است، چون یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سینمای ما مسأله‌ی فیلم‌نامه است. همین‌طور مسأله‌ی اقتباس ادبی که به دلایل مختلف در سینمای ایران جا نیفتاده است. در این کتاب کاری‌یر توضیحاتی کافی درباره‌ی این‌که اساساً فیلم‌نامه چیست و به چه دردی می‌خورد، می‌دهد که شاید بعضی از این توضیحات برای ما عجیب باشد، مثلاً این‌که فیلم‌نامه صرفاً دستمایه‌ی اولیه‌ی فیلم است و به خودیِ خود ارزشِ ادبی ندارد. کاری‌یر در طول فعالیتش چند بار با گدار همکاری کرده است. همچنین یک فیلم کوتاه با همکاری دوست و همکارِ سال‌های دورش پی‌یر اِتِکس ساخته که جایزه‌ی اسکار فیلم کوتاه را برایش به ارمغان آورده و تروفو هم نقد ستایش‌آمیزی درباره‌اش نوشته است.