کتاب اقتصاد صنعتی نشر نور علم

در این کتاب نظریه‌‌های متنوع مطرح‌شده در ادبیات اقتصاد صنعتی، بیان می‌‌گردد. به عبارتی بنیان نظریه نئوکلاسیکی بنگاه و نظریه‌‌های مدرن‌‌تر در مورد بنگاه‌‌ها شرح داده می‌‌شود. همچنین مباحث مهم و کلیدی شامل تمرکز بنگاه، موانع ورود، تغییرات فناوری، بهره‌‌وری و ساختار بازار، نظریه بازی‌‌ها، مدل‌‌های کلاسیک انحصار چندجانبه، روش‌‌های ارزیابی قدرت بازاری، هزینه رفاهی ناشی از انحصار و سیاست‌‌گذاری اقتصادی، فناوری و رقابتی بیان شده است. در ادامه نیز پارادایم ساختار- رفتار- عملکرد به عنوان یکی از مهمترین اجزای اثرگذار بر سیاست رقابتی و همچنین چگونگی استفاده از ساز و کار بازار برای تخصیص بهینه منابع و دستیابی به رشد اقتصادی مطلوب تشریح می‌‌شود. لازم به ذکر است که کتاب حاضر برای دانشجویان رشته اقتصاد در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به عنوان منبع اصلی درس اقتصاد صنعتی تدوین شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی سایر علاقه‌‌مندان نیز از آن بهره‌‌مند شوند. در نخست به تحلیل فنی متغیرهای ساختاری، رفتاری و عملکردی بنگاه پرداخته شد. این مباحث بنیان نظریه نئوکلاسیکی بنگاه را تشکیل می‌‌دهند. در نظریه نئوکلاسیکی، بنگاه یک موجودیت ایده ال است که وجود آن برای تخصیص منابع و سازماندهی تولید به شیوه‌‌ای که هم خواسته‌‌های مصرف‌‌کنندگان برآورده شود و هم سود بنگاه حداکثر شود، لازم است. تا زمانی که منابع به شکل بهینه تخصیص یابند و بنگاه به تمام اطلاعات مربوط به شرایط عرضه و تقاضا در بازار دسترسی داشته باشد سود حداکثر می‌‌شود. در مبحث بعدی چند نظریه مدرن‌‌تر درباره نظریه بنگاه که مبدأ آن‌‌ها تفکر مکتب نئوکلاسیکی است شرح داده می‌‌شود. انگیزه مطرح کردن نظریه‌‌های بیشتر در این فصل، واقع‌گرایانه‌تر نمودن نظریه نئوکلاسیکی بنگاه است. سپس به دسته‌بندی انواع موانع ورود که می‌‌تواند ناشی از تابع تقاضای یک صنعت، محصول یا ویژگی‌‌های فناورانه آن باشد پرداخته می‌‌شود. سپس موانع ساختاری معرفی و بررسی می‌‌شود. موانع ساختاری موانعی هستند که نه بنگاه‌‌های موجود در بازار و نه داوطلبان ورود هیچکدام بر آنها کنترلی ندارند. این دسته از موانع ورود شامل موانع حاصل از صرفه جویی‌‌های ناشی از مقیاس، مزیت مطلق هزینه‌‌ای یک بنگاه موجود در بازار نسبت به یک داوطلب ورود و تمایز محصول هستند. سایر موانع ساختاری ورود شامل موانع قانونی که دولت آنها را تعیین می‌‌کند و در قالب قانون اجرا می‌‌شوند و موانع جغرافیایی هستند که مشکلاتی را برای شرکت‌‌های خارجی که در تلاش برای کار در بازارهای داخلی یک کشور هستند پدید می‌‌آورد. موانع استراتژیک ورود موانعی هستند که بنگاه‌‌های موجود در بازار از طریق استراتژی‌‌های خود برای جلوگیری از ورود رقبا آنها را بوجود می‌‌آورند. اینگونه استراتژی‌ها در این فصل بررسی می‌شود. استراتژی‌‌هایی از این دست شامل قیمت‌‌گذاری حدی، قیمت‌‌گذاری غارتگرانه، متمایز سازی استراتژیک محصول و علامت‌‌دهی از طریق افزایش آگاهانه هزینه سرمایه‌‌گذاری برگشت‌‌ناپذیر می‌‌باشد. همچنین در فصول بعدی به تحلیل سازمان صنعتی برمبنای نظریۀ بازی‌ها با توجه به استراتژیهای مختلف و در حالت پویا پرداخته خواهد شد. مدلهای کلاسیک انحصار چندجانبه، روش‌‌های تجربی و نظری ارزیابی قدرت بازاری، سیاست‌گذاری اقتصادی برمبنای نظریه‌های سازمان صنعتی از جملخ مباحث بعدی کتاب می باشد. در فصل اخر و سیاست فن آوری اشاره شد که یک دولت می‌‌تواند به چندین شکل با رفتار انحصارگرانه یا غیر رقابتی از سوی بنگاه‌‌های قدرتمند برخورد نماید؛ ولی با این وجود روش‌‌هایی را انتخاب می‌‌کند که در جهت محدود ساختن رقابت هستند و دلیل آن نیز اهداف قانونی یا محدود بودن سیاست‌‌های موجود است. سیاست رقابتی می‌‌تواند با سیاست فناوری، صنعتی، زیست محیطی، اجتماعی و منطقه‌‌ای جایگزین شود. آنچه شرکت‌‌ها را برای سرمایه‌‌گذاری در معرفی کالاها و شیوه‌‌های تولید جدید ترغیب می‌‌کند کسب سود هنگفت از موقعیت انحصاری است. اگر مدیریت یک شرکت معتقد باشد که نمی‌‌توان سود هنگفت را در آینده به راحتی بدست آورد، احتمالاً علاقه چندانی به پیشرو بودن در سرمایه‌‌گذاری نخواهد داشت و در نتیجه نرخ رشد شرکت کاهش می‌‌یابد. به علاوه، کارآفرینانی که با رقابت شدید مواجه می‌‌شوند ممکن است زمان کافی برای برنامه‌‌ریزی بلندمدت و انجام پروژه‌‌های تحقیق و توسعه نداشته باشد. نکته دیگر اینکه در وضعیت رقابت شدید معمولاً سودها بسیار کم هستند که همین باعث می‌‌شود بودجه کافی برای سرمایه‌‌گذاری در تحقیق و توسعه باقی نماند. در نتیجه گفته می‌‌شود که محدود شدن رقابت، شرایطی را در جهت رشد سریع کارایی هزینه در بلندمدت بوجود می‌‌آورد. اما همزمان این هشدار نیز داده می‌‌شود که رقابت محدود شده، نباید منجر به یک قدرت انحصاری شود زیرا رقابت را نابود می‌‌کند.