کتاب گفتگوی شبانه مردگان نشر شهر پدرام

کتابی که در دست دارید، ترجمه‌ای از کتاب عربی «مُسامرات الاموات» به معنای گفتگو یا مکالمات یا مناظرات شبانه اموات است که در عالم سفلی یا زیرین طبق اعتقادات اساطیر روم و یونان می‌باشد. در جهان مردگان لوکیانوس، جامعه وارونه نقش‌های طبقات معکوس شده است. ثروتمند و متنفذ، بی‌پول و حقیر می‌شود؛ و مردم معمولی علیه قدرتمندان قانون می‌گذرانند. همه مردم با داشتن جمجمه‌های بی‌ریخت، برابر و یکسان می‌شوند. در اکثر گفتگوها، شخصیت‌هایی مانند هرمس، مینیپ، دیوژن یا دیوجن کلبی، پلوتون، خارون و... بیشترین نقش‌ها را دارند. برای شناخت بهتر همه شخصیت‌ها، سعی کردیم توضیحاتی هرچند مختصر در پاورقی‌ها بگنجانیم. لوکیانوس با لحنی تمسخرآمیز خطاب به خدایان می‌گوید: آه! الهه‌ای که از فقرا متنفّر و مطیع ثروتمندانی! تو از همه بهتر می‌دانی که چگونه در تمام اوقات خوب زندگی کنی، چه کفش‌هایی از نمد به پا کنی، و از چه مرهم‌هایی برای معالجه‌ات استفاده نمایی، با حلقه‌های گل به استقبالت می‌شتابند و از اطعمه و شراب‌های متنوع سیرابت می‌کنند، اما این چیزها هیچگاه و هرگز برای فقرا وجود ندارد! در مناظره دیگری او شورای اضطراب انگیزی را وصف می‌کند که در آنجا خدایان چونان اشراف ترسویی نگران خلع شدن از مقام خود هستند. زئوس وحشت زده به مجمع می‌گوید که خدایان را شامل بربرها می‌داند، آنها احتمالاً از گرسنگی خواهند مرد، زیرا قربانی‌هایی که به آنها تقدیم شده کفایت آنها را نمی‌کند. او شکایت دارد که یک ناخدای کشتی که نذر کرده بود اگر کشتی او به صخره‌ها اصابت نکند، ضیافتی بدهد. ولی به عوض آن در برابر شانزده نفر از خدایان که دعوت کرده بود، خروسی پیر و مبتلا به زکام گذاشته بود! ناگفته نماند که اگر لوکیانوس خدایان و پیشگویی‌های دروغ را هجو می‌کند، اعتمادی هم به هیچ نحله فلسفی نشان نمی‌دهد. گرچه او با اپیکوریان احساس نزدیکی می‌کند، او مدعی است تمامی نحله‌ها و فرقه‌ها متضاد یکدیگرند؛ و هیچ یک عامل حقیقت نیست و از آنها چیزی نمی‌توان آموخت! در باور هومر، خدایان و مقدّرات در فرمان روایی عالم و سرنوشت انسان‌ها تعیین کننده بودند. در نظر لوکیانوس آنها آماج تمسخری شدند که فقط شخص معقول به تحقیر و استهزا آنها خواهد پرداخت. مطلب دیگری که نقل آن خالی از لطف نیست، داستانی است که لوکیانوس آن هم قرن‌ها پیش از آن که انسان حتی تصوّر آن نداشت که روزی بتواند به فضا برود، او توانست داستانی ابداعی با تصویری اعجاب برانگیز با جزئیات کامل از یک مسافرت فضایی را برای خوانندگان خود تجسّم کند!