کتاب مجموعه جامعه و سیاست، ایران در حرکت نشر انتشارات شیرازه کتاب ما

در کلان‌روایتِ ناظر بر طراحی و ساختِ راه‌آهن سراسری ایران تأکید بر جایگاه نمادینِ آن در میان طرح و برنامه‌هایی است که پس از معاهدات گلستان و ترکمانچای برای نوسازی کشور پیش کشیده شدند. در آن کلان‌روایت، موفقیت دیرهنگام این برنامه مدیون پیوند برنامهٔ نوسازی کشور با گفتمان دولت‌محورِ پهلوی اوّل است که با تحکیم موقعیت تهران در جغرافیای سیاسی کشور و تبدیل آن به محلِ گذرِ گریزناپذیر تمامی این دست برنامه‌ها، سایر طرح و برنامه‌های رقیبِ ساخت راه‌آهن را کنار زد؛ و با قراردادنِ طرح و برنامهٔ مزبور در مرکز توجه دیوانسالاری دولت جدید موفق به بسیج توان مالی و اداریِ لازم برای اجرای آن شد. کتاب حاضر با قراردادنِ مفهوم «امکانات جابجایی» در مرکز تحلیل خود از تاریخ راه‌آهن سراسری ایران، نه قصد پذیرش آن کلان‌روایت را دارد و نه نقدِ آن را. هدفش ارائهٔ دیدگاه پیچیده‌تر، غنی‌تر و آموزنده‌تری است از تاریخ طراحی، ساخت و به‌ویژه بهره‌برداری از این زیرساختِ ریلی. زیرساختی که هم خود همچون یک عامل مهم بر امکانات جابجایی در سطح ملّی تأثیر گذاشت و هم در موارد پُرشماری به جابجایی‌هایی دامن زد که از خواسته‌های اساسی طراحان این برنامه فراتر رفت و گاه نیز در تقابل با آن قرار گرفت.