- آبراهامیان، از ایران تا آمریکا:
یرواند آبراهامیان تاریخنگار ایرانی ارمنیتبار و متولد سال ۱۳۱۹ در تهران است. وی را بیشتر به واسطهی اثر معروفش «ایران بین دو انقلاب» میشناسند. آبراهامیان تنها تا پایان کلاس سوم دبستان در ایران زندگی کرد و پس از آن به خواست والدینش راهی بریتانیا شد تا به ادامهی تحصیل در یک مدرسهی شبانهروزی بپردازد. او پس از اخذ کارشناسی ارشد در رشتهی تاریخ اروپا از دانشگاه آکسفورد برای ادامهی تحصیل راهی آمریکا شد. آبراهامیان پس از مهاجرت به آمریکا به یکی از اعضای فعال کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی بدل شد که مخالف سلطنت پهلوی بود؛ فعالیت سیاسی او به تشکلهای دانشجویی محدود نبود، وی مدتی نایبرئیس «کمیته برای آزادی هنر و اندیشه در ایران» بود که در سالهای منتهی به انقلاباسلامی تأثیر بسزایی در جلب حمایت نهادهای حقوق بشری برای فشار بر رژیم پهلوی داشت.
او مدتی به تدریس تاریخ ایران در دانشگاه «پرینستون» پرداخت و در حال حاضر به تدریس تاریخ جهان و خاورمیانه در کالج باروک دانشگاه نیویورک مشغول است.
- نگاه آبراهامیان به تاریخ:
از آنجا که کار آکادمیک و سیاسی آبراهامیان از سوسیالیسم تأثیر پذیرفته است، نگاه و رویکرد او در تاریخنگاری هم تحت تأثیر اندیشههای سوسیالیستی است. او میکوشد تفسیری نئومارکسیستی از تاریخ ایران ارائه کند و تحلیل طبقاتی یکی از درونمایههای کلیدی رویکرد او در قبال تاریخ است.
- دولت و مدرنیزاسیون:
برای آبراهامیان نقش دولت مرکزی در شکلدهی به یک دولت-ملت مدرن بسیار حائز اهمیت است. تاریخ ایران مدرن را میتوان عملاً تاریخ تحول نهاد دولت در ایران سدهی نوزدهم و بیستم دانست. اگر چه در دوران قاجار به تعبیری، دولت، زائدهای از دربار بود و استبداد کهن هنوز آنقدر قدرت داشت که صدارت و وزرا را مهار کند، اما آبراهامیان معتقد است ریشههای شکلگیری یک دولت متمرکز را باید در تحولات سیاسی عصر قاجار جستوجو کرد. وی با تصویری که از ایران قاجاری میدهد به نوعی سعی دارد گذار تاریخی مردمان ایرانی را از جماعات پراکندهی تحت فرمان قدرتهای متعدد به یک جامعهی تحت حاکمیت یک دولت متمرکز نشان دهد. دولت به مثابه یک محرک عظیم در گسترش مناسبات مدرن و تحولات اجتماعی درونمایهی اصلی تحلیل تاریخ ایران مدرن است.
- دگرگونیهای اساسی در ایران:
موضوع این کتاب دگرگونیهای اساسی است و در ایران آغازگر این دگرگونیها همواره دولت بوده است. تلاش آبراهامیان این است که بدور از در افتادن به ورطهی «رانکه-هگلی» در مورد بزرگنمایی نقش دولت به تحلیل این دگرگونیها بپردازد.
به معنای «برودلی» کلمه، این کتاب در پی تبیین تحولات آرام و ریشهداری است که در ذهنیت عمومی روی داده و نیز کشف جرقهها و نورافکنیهایی است که لایهی بیرونی حوادث سیاسی را روشن میکند. به معنای «فوکویی» کلمه، کتاب به این مقوله میپردازد که چگونه عرصهی «گفتمانهای» جدید موجب تنش بین قدیم و جدید شده و در نتیجه به طور مؤثری تشیع و ایرانیگری را متحول کرده است. کوتاه این که این کتاب در آرزوی تحقق هدف «اریک هابزباوم» است؛ یعنی صرفاً به تاریخ سیاسی یا اجتماعی نمیپردازد بلکه تاریخ کل جامعه را مدنظر دارد.
یکی از بهترین کتب تاریخ تحلیلی در باره ی ایران مدرن ، شما در بخش ابتدایی این کتاب با آمار گریه آور وضعیت ایران در عصر قاجاریه و بعد تغییر ناگهانی آن روبرو خواهید شد. به قول هابسبام آمار تاریخ ایستاده است و تاریخ آمار در حال حرکت. البته گمان نکنید کتاب فقط تحلیل آماری است ، خیر ، در این کتاب آهنگ تغییرات از حدود انقلاب مشروطه ( جنبش مشروطه ) تا انقلاب ایران را به شیوا ترین روش به رشته ی تحریر در آمده و خواندش بر هر ایرانی واجب است.