فوتبال چیزی جدا از مردم سرزمینش نیست. هر روز و هر لحظه در خیابان، خانه، محل کار و تحصیل، زن و مرد تحت تاثیر فوتبال هستند. هیجان طرفداری از تیم مورد علاقه و پیگیری مسابقات فوتبالی به کنار، حواشی ماجراهای فوتبالی از جذابیت‌های این پدیده‌ی جهانی به شمار می‌رود. فوتبال، در چنین شرایطی از یک بازی تیمی فراتر می‌رود و تبدیل می‌شود به یک آیین؛ آیینی درباره‌ی قل خوردن‌های بی‌وقفه‌ی یک توپ.

فوتبال عیله دشمن، سیاحتی در گوشه کنار جهان

فوتبال را می‌توان از جهات مختلفی بررسی کرد. دیگر عجیب نیست که فوتبال می‌تواند تماشاگرانش را تا نیمه‌های شب بیدار نگه دارد یا آن‌ها را از راه‌های دور به استادیوم‌ها برساند. عشق هواداران فوتبالی برای حمایت از تیم مورد علاقه‌شان و اشتیاق به داشتن عکس با بازیکنان تحسین شده هم یک جریان همگانی در سراسر جهان محسوب می‌شود.

کتاب فوتبال علیه دشمن با عنوان اصلی Football Against the Enemy با دیدی اجتماعی به فوتبال نگاه می‌کند. سایمون کوپر، نویسنده‌ی کتاب می‌خواهد بداند که هر جای دنیا چگونه فوتبال بازی می‌کنند و چطور به تماشای آن می‌نشینند. پس او به 22 کشور مختلف جهان سفر می‌کند، در هتل‌های ارزان‌قیمت مستقر می‌شود و با مردم فوتبال‌دوست کوچه و بازار حشر و نشر می‌کند تا پرده از راز جذابیت فوتبالی بردارد. ماجراهایی که او از حواشی فوتبال تعریف می‌کند مثل ماجرای ژنرالی آرژانتینی، خواننده را با یادآوری اتفاقات مشابه در جامعه‌اش با خود همراه می‌کند و باعث همذات‌پنداری او می‌شود.

در همه جای دنیا، فوتبال با سیاست گره خورده است. یادداشت‌های كوپر، کتاب فوتبال علیه دشمن را به یک سفرنامه فوتبالی تبدیل کرده که به دنبال واکاوی تاثیر سیاست بر فوتبال است. از این نظر، فوتبال به عنوان یک ابزار کارآمد برای همراه کردن طیف وسیعی هوادار فوتبالی در برابر یک هدف مشترک یعنی دشمن استفاده می‌شود.

بنابراین گاهی می‌شود نفرت تاریخی طرفداران دو تیم را در بازی‌های ملی آن دو کشور پی گرفت. از طرفی، سیاستمداران از راه محبوبیت این ورزش می‌خواهند برای خود امتیاز سیاسی به دست آورند و بازی‌کنان و مربیان مطرح هم در تلاش‌اند تا با استفاده از شهرت خود به جایگاهی سیاسی برسند یا حزبی را حمایت کنند. رد این استفاده‎‌های سیاسی را به سادگی می‌توان در اخبار و حواشی همیشگی فوتبال دنبال کرد. نکته‌ی جالب این است که این مسئله در سطح جهانی فراگیر است و به جغرافیای خاصی هم محدود نمی‌شود. فوتبال علیه دشمن با ترجمه‌ی عادل فردوسی پور توسط نشر چشمه منتشر شده است.

سایمون کوپر، مورخ ورزش‌نویس

سایمون کوپر (Simon Kuper)، نویسنده‌ای انگلیسی متولد 1969 است که با دیدی مردم‌شناسانه درباره‌ی ورزش می‌نویسد. پدرش، «آدام کوپر»، در دانشکده‌ی مردم‌شناسی دانشگاه لیدن در هلند مدرس بود. سایمون نیز در دانشگاه آکسفورد تاریخ و آلمانی خواند. او در کنار نوشتن کتاب‌های متعدد در زمینه‌ی ورزشی، پیوسته به عنوان ستون‌نویس ورزشی فایننشیال تایمز، یکی از قدیمی‌ترین، پرتیراژترین و پرنفوذترین روزنامه‌های اقتصادی سیاسی در جهان فعالیت می‌کند.

کوپر اغلب درباره‌ی فوتبال و فرهنگی که آن را احاطه کرده است، می‌نویسد. به جز فوتبال، مقالاتی نیز درباره‌ی کریکت به خصوص در هلند و آفریقای جنوبی نوشته است. از سایر آثار سایمون کوپر می‌توان به کتاب‌های « آژاکس، هلندی، جنگ» و « مردان فوتبال: نگاهی نزدیک به غول‌های بازی مدرن» اشاره کرد.

عادل فردوسی پور در نقش مترجم

مترجم کتاب، عادل فردوسی ‌پور متولد 1353 در شهر یزد است. با این‌که از کودکی به فوتبال علاقه داشت، تحصیلات خود را در رشته‌ی صنایع تا مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه شریف ادامه داد و سپس در دانشگاه تهران به آموختن مدیریت رسانه در مقطع دکتری مشغول شد.

فعالیت شغلی فردوسی پور با روزنامه‌نگاری در روزنامه‌ی ابرار ورزشی به عنوان مترجم صفحه‌ی فوتبال خارجی در سال 1372 آغاز شد. کار فردوسی پور در صدا و سیما نیز با گزارش برنامه‌ی منتخب ورزشی در سال 1373 شروع می‌شود. او پس از گزارش‌های خوبش در خلال بازی‌های جام جهانی ۱۹۹۸ توانست به جایگاه گزارشگر بازی‌های مهم فوتبالی ارتقا یابد.

تسلط به زبان انگلیسی، تلفظ صحیح نام بازی‌کنان و امکان دسترسی به منابع خارجی باعث شد فردوسی پور به عنوان یک گزارشگر زبده و متمایز در بین مردم شناخته شود. اوج موفقیت رسانه‌ای عادل فردوسی پور، برنامه‌ی نود است که در آن به عنوان تهیه کننده و مجری، هر هفته با اجرای زنده درباره‌ی فوتبال ایران و جهان فعالیت می‌کرد. بعضی از قسمت‌های این برنامه به جنجال‌های رسانه‌ای بزرگی ختم شد که تا مدت‌ها در بین محافل مختلف بازخورد داشت.

فردوسی پور پس از سال‌ها دوری از فضای ترجمه که در روزنامه‌ی ابرار آن را تجربه کرده بود، در سال 1388 با ترجمه‌ی کتاب فوتبال علیه دشمن نوشته‌ی سایمون کوپر به حیطه‌ی مترجمی کتاب وارد شد. طرفداران فردوسی پور با استقبال کم نظیر خود از کتاب در کتابفروشی، باعث شدند فوتبال علیه دشمن خیلی زود به چاپ دوم برسد. این اقبال گسترده از کتاب پای حواشی را باز کرد، خصوصاً وقتی خبر اعتراض سایمون کوپر، نویسنده‌ی کتاب به چاپ بی‌اجازه‌ی کتابش در ایران توسط نشر چشمه پخش شد.

دانشنامه جامع فوتبال، کتابی تمام رنگی درباره‌ی فوتبال است که فردوسی پور در ترجمه‌ی آن با انتشارات بهشت همکاری کرده است.

سومین کتاب ترجمه شده توسط فردوسی پور، بر خلاف سایر کتاب‌هایش درباره‌ی فوتبال نیست. «هنر شفاف اندیشیدن»، ۹۹ خطای رایج هنگام اندیشیدن را در ۹۹ فصل کوتاه توضیح می‌دهد که مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت. «هنر خوب زندگی کردن» از «رولف دوبلی» نیز، جدیدترین ترجمه‌ی فردوسی پور در حوزه‌ی روان‌شناسی است.

عادل فردوسی پور در مصاحبه‌هایی که درباره‌ی فوتبال علیه دشمن انجام داد، به وقت اندکی که در تعطیلی بین برنامه‌ای نود برای ترجمه اختصاص داده اشاره کرد. هم‌چنین، فردوسی پور بیان کرد که به دلیل اولین تجربه در ترجمه‌ی کتاب هنوز به روشی قطعی برای این ترجمه دست پیدا نکرده است. گرچه این مسئله بر کتاب تاثیرگذار است، اما تسلط فردوسی پور بر اطلاعات فوتبالی و فن سخنوری باعث شده که کتاب لحنی خواندنی و روان داشته باشد. خرید اینترنتی با قرارگیری نسخه‌ی pdf کتاب برای دانلود در فیدیبو ممکن شده است. علاقه‌مندان به کتاب صوتی نیز می‌توانند فایل شنیداری را از فیدیبو دانلود کنند.

جوایز فوتبال علیه دشمن

کتاب فوتبال علیه دشمن در سال 1994 برنده‌ی جایزه‌ی «کتاب ورزشی برتر سال موسسه ویلیام هیل» شد. این جایزه سالانه به بهترین کتاب‌های ادبیات ورزشی اهدا می‌شود. ادبیات ورزشی گونه‌ای جدید از ادبیات در دنیاست که از دهه‌ 90 میلادی در انگلستان شکل گرفت و اواخر همان دهه در اروپا همه‌گیر شد. این سبک ادبی بسیار راحت‌خوان، پرکشش و انگیزشی است که با استفاده از ورزش و قهرمانان آن به شرح ماجراهایی اخلاقی از دنیای ورزش می‌پردازد.

فوتبال عیه دشمن برای چه کسانی مفید است؟

جذاب‌ترین گرایش در کتاب‌های ورزشی به فوتبال تعلق دارد. ورزشی که طرفداران زیادی دارد و در سال‌های اخیر با ورود پول‌های هنگفت و تبدیلش به صنعت در قالب پدیده‌ای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرار گرفته است. صنعتی که انگاره‌ی فوتبال برای فوتبال را با تردید بسیاری مواجه کرده است.

روز به روز مسابقات فوتبالی در حال تبدیل شدن به جام‌هایی برای نمایش سرمایه‌داری هستند؛ در کنار تبلیغات، هالیوود و سلبریتی‌ها، فوتبال حرفه‌ای نیز تبدیل به یک ابزار برای تغییر فرهنگ و سبک زندگی شده است تا ضامن سرمایه‌داری باشند.

فوتبال علیه دشمن به عنوان یک کتاب‌ تحقیقی مورد تشویق و استقبال بسیاری قرار گرفت. تحلیل رویدادهای فوتبالی با نگاهی جامعه‌شناسانه و سیاسی به بعضی از لایه‌های نهان فوتبال اشاره می‌کنند. همان ابعادی که سناریوهای رسانه‌ای با هدف جریان سازی فرهنگی مورد نظرشان به فوتبال روی آورده‌اند.

در نقد کتاب فوتبال علیه دشمن می‌توان گفت با گذشت بیش از 25 سال از زمان نگارش کتاب و شناخت بیشتر مخاطبین از پشت پرده‌ی سیاسی فوتبال، تازگی موضوع کتاب نسبت به زمان نگارشش افت پیدا کرده است. اما هم‌چنان فوتبال به عنوان یک زبان بین‌المللی کاربرد دارد و مثال‌های متعدد کوپر از فوتبال ان روزگار یادآور خاطرات فوتبالی برای خوانندگان و آشنایی با تاریخ فوتبال است. خرید اینترنتی نسخه‌ی پی دی اف کتاب برای آندروید در دستگاه‌های الکترونیک در فیدیبو امکان‌پذیر است.

نگاهی به پرفروش‌های فوتبالی

در کنار فوتبال علیه دشمن، کتاب‌های ورزشی دیگری نیز با تحسین و اقبال خوانندگان قرار گرفتند. «من زلاتان هستم»، زندگی‌نامه‌ی «زلاتان ابراهیموویچ»، به قلم «دیوید لاگرکرنتز»، نویسنده مشهور سوئدی است که رکورد سریع‌ترین فروش کتاب تاریخ سوئد را به خود اختصاص داد. کتاب در سال ۲۰۱۳ فینالیست جایزه‌ی‌ ویلیام هیل شد و تا به امروز به بیش از ۳۰ زبان در دنیا ترجمه شده است. از آن‌جایی که زندگی شخصی و فوتبالی زلاتان در جهان پرآوازه است، ترجمه این کتاب در ایران هم مورد توجه علاقه‌مندان این چهره‌ی پرحاشیه قرار گرفت.

«روزی روزگاری فوتبال» نوشته‌ی «حمیدرضا صدر» در حوزه کتاب ورزشی، یکی از آثار تالیفی بسیار خوب در زمینه‌ی فوتبال است که صدر تلاش کرده نگاهی جامعه‌شناسانه در این کتاب به فوتبال داشته باشد. فوتبال در این کتاب تمام پهنه‌های جغرافیایی را طی می‌کند؛ از تهران تا ترکیه، از ایتالیا و اسپانیا تا آلمان و انگلیس، از برزیل و آرژانتین تا مکزیک. صدر در این کتاب از فرهنگی به فرهنگ دیگر می‌رود، فوتبال و مردم، فوتبال و سیاست و فوتبال و زندگی را در نگاهی موشکافانه به هم پیوند می‌زند.