کتاب سیاست خارجی قدرت های بزرگ محمود یزدان فام نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی

بررسی و تحلیل سیاست خارجی دولت‌ها یکی از مباحث اصلی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است. سیاست خارجی از جذاب‌ترین حوزه‌های رشته روابط بین‌الملل است و علاقه‌مندان زیادی دارد (Groom, ۲۰۰۷: ۱۹۵) و وقتی سخن از سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ در میان باشد این جذابیت بیشتر هم می‌شود. زیرا آن‌ها نقش تعیین‌کننده در روند تحولات روابط بین‌الملل دارند. با وجود این و به‌رغم ظاهری آشکار معنا و مفهوم سیاست خارجی چندان روشن نیست و از سوی افراد در معانی گوناگونی استفاده می‌شود. برخی سیاست خارجی را به جهت‌گیری اصلی دولت‌ها و برخی به مواضع آن در قبال سایر کنشگران نسبت می‌دهند. گاهی سیاست خارجی در معنای اهداف دولت‌ها در عرصه بین‌المللی به کار گرفته می‌شود و گاهی به تلاش آن‌ها برای رسیدن به هدف؛ گاهی مراد گوینده از سیاست خارجی مواضع و رویکرد دولت‌ها و گاهی به‌معنای رفتار و عملکرد آن‌هاست (Morin & Paquin, ۲۰۱۸: ۶). اکنون مسئله اصلی این است که به هنگام بررسی سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ که موضوع این کتاب است، چه چیزی باید مطالعه و بررسی شود؟ در پاسخ به این پرسش ضمن تشریح معنا و مفهوم سیاست خارجی به‌اختصار به ریشه‌ها و عوامل شکل‌گیری سیاست خارجی اشاره می‌شود تا چارچوبی برای بررسی سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ فراهم شود. بررسی پژوهش‌های انجام‌شده نشان‌دهنده آن است که به‌رغم وضعیت منحصربه‌فرد هر کشور در تعیین و رفتار سیاست خارجی، الگوی به‌نسبت مشابهی در سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ وجود دارد. سیاست خارجی این کشورها می‌تواند در قالب طرح پژوهشی نسبتاً مشابهی بررسی و ارزیابی شود. با وجود این، ساختارها و بافتارهای داخلی و بین‌المللی مؤثر در شکل‌گیری سیاست خارجی کشورها تا حدودی با هم تفاوت دارد و در این بررسی باید ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این کشورها مدنظر قرار گیرد. تاریخ و تجارب تاریخی کشورها و زمامداران تا حد زیادی متفاوت است. درک زمینه‌ها و روندهای تاریخی برای شناخت خارجی دولت‌های بزرگ ضروری است.