کتاب آثار ابطال دلائل در امور کیفری صابر ذوالفقاری کریمی نشر آریا دانش

منظور از اثبات دعاوی کیفری، اثبات عنصر مادی جرم می‌باشد. یعنی بتوان توسط دلایلی که قانون آن را مجاز شمرده ارتکاب عنصر مادّی جرم را به مجرم انتساب نمود. چگونگی اثبات دعوی کیفر و ادله‌ای که جهت اثبات دعاوی به کار می‌رود از حساسیت بسزایی برخوردار است چرا که می‌تواند سرمنشا لغزش‌های جبران ناپذیری گردد. در قانون مجازات اسلامی مبحث مستقلی تحت عنوان ادله اثبات دعوی وجود دارد و در ذیل جرایم حدّی، قصاص و دیات است که راههای ثبوت هر جرمی به طور جداگانه احصاء گشته است. در این جرایم ادله اثبات شامل اقرار، شهادت، علم قاضی (مثلاً در سرقت) و قسامه در قصاص و دیات می‌باشد. ولی در جرایم تعریزی و بازدارنده که تعداد آنها نیز کم نیست اشاره‌ای به ادله اثبات به‌طور جداگانه نگشته است، بنابراین در این جرایم بر اساس ادله اثبات در امور کیفری که در بخش پنجم قانون مذکور آمده است، به اثبات جرم می‌پردازیم. ن قانون مدنی نیز به طور کلّی دلایل اثبات دعوی را شامل اقرار، اسناد کتبی، شهادت، امارات و قسم بر می‌شمارد. امّا نکته حائز اهمیت این است که ادله اثبات دعاوی باید از استحکام و پویایی لازمه برخوردار بوده و هماهنگ با پیشرفت‌های جامعه تکامل یافته باشد؛ از این رو برخی خرده می‌گیرند که ادله دعوی در حقوق ما نیست و همچنان صبغه سنتی آن محفوظ مانده و شاید نتواند پاسخگوی مقتضیات روز و پیچیدگی‌هایش باشد.