در جست وجو از زمینه های پیدایی تصوف در حوزه های گوناگون جهان اسلام، در دو سده نخستین، این امکان در میان نیست که بتوان تصوف را با تمامی ویژگی های شناخته شده اش به عنوان مجموعه ای سامان یافته از آموزش ها و نیز یک نهاد سازمان یافته اجتماعی پی جویی کرد. به واقع این دوره، روزگاری است که نظام های آموزشی گوناگون در جهان اسلام شکل گرفته و شاخه های گوناگون معارف دینی، با اندک تفاوتی در تقدّم و تأخّر همین مسیر تدوین و شکل گیری را پیموده اند.