موضوع نجات انسان، مهمترین هدف ادیان الهی بوده است. افراد بشر ـ بهویژه پیروان مذاهب ـ نیز همواره به چگونگی سرانجام کار خود فکر میکنند. آیا الهیدانان شیعه در پاسخ به این دغدغه فکری نظریهپردازی خاصی کرده و آثاری عرضه نمودهاند؟ تحقیقات کتابخانهای و جستارهای اینترنتی راقم این سطور نشان میدهد که اطلاعات خام و پراکنده مفید راجع به موضوع نجات در کتب کلامی امامیه فراوان بهچشم میخورد، ولی تعداد نوشتارهایی که ساختار نظریهای داشته باشند به عدد انگشتان یک دست هم نمیرسد. مفروض نوشتار پیشروی این است که نقطهنظرات متکلمان امامیه در باب نجات یک نظریه ساختارمند، عقلانی، منسجم و خدا ـ انسانمحور را تشکیل میدهد. بنابراین در تأیید این فرضیه دینشناختی سعی کردهام ابتدا توصیف نسبتاً کاملی از مبانی، مؤلفهها، مفاد و لوازم فکری نظریهساز امامیه در باب نجات را ارائه نمایم و آنگاه در ادامه به تبیین میزان عقلانیت وانسجام نظریه نجاتشناسی امامیه و جایگاه خدا و انسان در ساختار آن در مقایسه با دیدگاههای نجاتشناختی اشاعره و معتزله بپردازم. ماحصل جستار اینکه، نجاتشناسی امامیه را بایستی در زمره دیدگاههایی شمرد که نجات اخروی بشر را امری حدّاکثری، تشکیکبردار، غیرانحصاری و خدا ـ انسانمحور ارزیابی مینمایند.