شاید اگر مشروطهخواهی در ایران پای نمیگرفت و یا به گونهای دیگر رقم میخورد، میل به خواندن و نوشتنِ داستان به شیوهی غربی در ایران مسیر دیگری میپیمود، اما علاقهمندی ایرانیان به داستان غربی با فرآیند شکلگیری خواستههای نهضت مشروطه همزمان و همراستا شد. از سویی نهضت مشروطهخواهی برآمده از نقش جنبشی بود که قائممقام فراهانی در سادهنویسی برپا کرد. این صدراعظم سیاستمدار و ادیب در رویآوری ایرانیان به ادبیات منثور نقش بسزایی داشت، هرچند که نگاه او به زبان، فراتر از ادبیات بود. نزد قائممقام، اصلاح جامعه و نهادهای حکومتی جز از راه ارتباطی دوسویه امکانپذیر نبود و این نیز جز نزدیکی زبان مردم و حاکمیت راه دیگری نداشت. آنچه که صدراعظم را به این فکر سوق داد، فاصلهی بعید زبان گفتار و نوشتار در روزگاری بود که قلم و کاغذ در اختیار منشیان و دبیران دربار بود. درازهنویسی، لفّاظی، تمثیل و واژههای بیگانه، مانعی برای نزدیکی زبان تودهها و حاکمیت بود.