صوفیه و متشرعه به سبب اختلاف بنیادین در معرفی منبع معرفت و به تبع آن، اختلاف در روش، از دیرباز تقابل و مجادله داشتند. اثر حاضر گزارش یکی از این جدالهاست که در سال 1250 ق. / 1213 ش. در همدان رخ داد. واقعهای که از اتهام و مناقشهی پیروان این دو گروه فراتر رفت و به نفی و تکفیر و سرانجام درگیری خونین انجامید. این اثر در سه فصل و یک پیوست، به گزارش و تحلیل این واقعه پرداخته و گذشته از آن، منابع دستاول واقعه را معرفی کرده است؛ از جمله مصائبالعلماء در شرح واقعه، میزان در دفاع از شیخیه اثر محمدهادی معلم قزوینی (مجرم)، حیاةالارواح از آخوند اردستانی و تفسیر درّالنظیم از کوثرعلیشاه.