کتاب صدراعظم برتر میرزا تقی خان امیرکبیر نشر پل

میرزاتقی خان امیرکبیر در سال ۱۱۸۶ ه. ش در خانواده‌ای مذهبی در روستای هزاوه از توابع اراک به دنیا آمد. پدرش کربلایی قربان سرآشپز میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، صدرعظم محمد شاه قاجار یعنی همان کسی که امیر بسیاری از اموزه‌ها و تجارب سیاسی را از او کسب کرده بوده است. وی فردی با استعداد و برخوردار از هوش سرشار بود به طوری که در جوانی توانست وارد عرصه سیاسی شده و به عنوان ماموریت دیپلماتیک اولین سفر خود را سن بیست و دو سالگی به روسیه انجام دهد. در بازگشت از روسیه، به عنوان امیر نظام، مسوولیت امنیتی در آذربایجان را در زمان محمدشاه پذیرفت. پس از درگذشت محمدشاه، سلطنت به ناصرالدین شاه جوان و کم‌تجربه رسید که نیازمند اخذ مشاوره از دولتمردی عاقل و مجرب بود. به همین سبب امیر نظام از آذربایجان فرا خوانده شد و از سوی ناصرالدین شاه به منصب صدراعظمی منصوب گردید. در سفر دوم به ارز روم ترکیه، ماموریت مذاکره در جهت پایان دادن به اختلافات دیرین ایران و عثمانی را یافت. عثمانی و روسیه دو همسایه قدرتمند ایران بودند که امیرکبیر با سفر به این دو کشور، اطلاعات عمیقی از آنها در جهت حفظ موقعیت کشور کسب نمود. امیرکبیر برای ناصرالدین شاه، مشاوری امین بود تا جایی که علاوه بر واگذاری بسیاری از امور مملکتی، خواهر خود را نیز به ازدواج او درآورد تا میزان اعتماد خود به او را نشان دهد. با این حال، در شرایطی که این صدراعظم با کفایت، دوران بلوغ سیاسی خود را تجربه می‌کرد و می‌توانست علاوه بر اقدامات اساسی گذاشته، منشاء خدمات بیشتری در آینده باشد، به دستور شاه در سن چهل و پنج سالگی در حمام فین کاشان کشته شد. نگاهی اجمالی به شرایط سیاسی ـ اجتماعی قبل از صدارت، می‌تواند کمک زیادی به درک اقدامات امیرکبیر نماید.