اشخاص صاحبنام و بزرگی در زمینهی عرفان و فلسفهی اسلامی از جمله ابونصر فارابی، ملاصدرا، ابن سینا، حسین منصور حلاج و بسیاری دیگر از بزرگانی هستند که پا به این جهان گذاشته و در طول زندگی خود بر گنجینههای بینش و معرفت انسانی افزودهاند. در این میان نام ابن عربی (محی الدین ابن عربی) شاید در ایران کمتر از دیگران به گوش خورده باشد. محمدحسن علوان در کتاب خودش به نام «گاهِ ناچیزیِ مرگ» به روایت زندگی این عارف بزرگ پرداخته است.
معرفی کتاب صوتی گاهِ ناچیزیِ مرگ
کتاب گاه ناچیزی مرگ (به عربی: موت صغیر و به انگلیسی: Little Death) از آثار موفق محمدحسن علوان نویسندهی عربستانی است که در ژانر زندگینامه به نگارش درآمده و رمانی است از زندگی محی الدین بن عربی، از بزرگان اندیشهی اسلامی. این کتاب در سال ۲۰۱۷ جایزهی بوکر عربی را ازآن خود کرد.
نویسنده با قلمی روان روایتی جذاب و شوانگیز از مسیر علمآموزی ابن عربی و قدم گذاشتن او در وادی حیرت و فنا ارائه میکند. «فتوحات مکیه» از مهمترین منابع او برای نگارش این رمان است. مخاطبان پس از مطالعهی این کتاب به وسعت حضور ابن عربی در علوم و اندیشه اسلامی پی خواهند برد.
دیگر شخصیت برجسته این رمان ابن رشد آندلسی است. نویسنده به خوبی هرچه تمامتر مصائبی را که بر این فیلسوف و متفکر برجسته آندلسی از محیط فقه زده آن دوران رسید در روایت داستانی خود شرح میدهد.
مطالعهی زندگی فیلسوفان و عارفان بصورت روایت داستانی بسیار جذاب و آموزنده است. از طرفی یکی دیگر از ویژگیهای خاص ابن عربی که او را از دیگر عارفان اسلامی جدا کرده است، این موضوع است که اون بسیار به مردمان عادی شباهت دارد. مخاطب در این رمان با یک شخصیت زمینی (و نه آنگونه که در متون عرفانی فارسی به عنوان یک شخصیت اساطیری مطرح شده) به شدت دوستداشتی مواجه میشود که مثل همه انسانهای کره زمین عشق زمینی دارد، در مقاطعی به تفریح علاقهمند است و درباره دختران اشعاری شورانگیز میسراید. عظمت چهرهای چون ابن عربی نیز در همین است که از همین مسائل زمینی به منتهای حکمت الهی میرسد.
از فصول زیبای این رمان، داستان عشق ابن عربی به نظام دختر شیخ مکین الدین زاهر بن رستم اصفهانی است. ابن عربی در سفر خود به بیت الله الحرام و زمانی که مجاور حرم امن الهی بود، به کلاسهای درس شیخ مکین الدین میرفت و در همین دوران بود که دلباختهی دختر استاد خود شد. در خلال این دلبخاتگی بود که او مجموعه اشعار شورانگیز با عنوان «ترجمان الاشواق» را برای معشوقهی خود سرود.
درواقع علوان با رمانش ابن عربی را از ساخت اسطوره خارج کرد و سیمای زمینی او را به مخاطبانش شناساند. ابن عربی با این رمان شخصیت ملموسی است که گوشت، پوست، خون و احتیاجات انسانی دارد و نظام فکریاش تا حدودی در دسترس است.
شما میتوانید کتاب صوتی گاه ناچیزی مرگ را با مراجعه به وبسایت فیدیبو و یا نصب اپلیکیشن رایگان فیدیبو روی گوشی خود بشنوید و از این شاهکار لذت ببرید.
ابن عربی که بود؟
محییالدین محمّد بن علی بن محمّد بن العربی طائی حاتمی، مشهور به ابن عربی، عارف و فیلسوف مسلمانی بود که 560 هجری قمری، در شهر مرسیهی اندلس، واقع در اسپانیای کنونی که آن زمان زیر نفوذ مسلمانان بود، دیده به جهان گشود. ابن عربی 78 سال بعد، در شهر دمشق رهسپار عالم باقی شد.
او در طول حدود هشت دهه زندگی خود، آثار بیشماری نوشت و شاگردان زیادی پرورش داد. مهمترین کتابش را برخی فصوصالحکم و برخی دیگر فتوحات مکیه دانستهاند. اندیشههای ابن عربی ابعاد بسیار گسترده و پیچیدهای دارد؛ چنانچه قرنهاست تفسیر آنها محل بحث و اختلاف است. با این حال، در اینکه او از اصلیترین بانیانِ بسطِ نظریهی وحدت وجود بوده، هیچکس تردیدی نداشته است.
درباره محمدحسن علوان نویسندهی کتاب گاه ناچیزی مرگ
محمد حسن علوان نویسندهی عربستانی است که در ۲۷ آگوست ۱۹۷۹ در شهر ریاض متولد شده است. او تحصیلات عالیه خود را ابتدا در دانشگاه ملک سعود (در رشتهی سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری) به پایان رساند و پس از آن عازم کشور آمریکا شد و مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشتهی MBA از دانشگاه پورتلند دریافت کرد. علوان در سال 2013 برای رمان «سمور»، تا یک قدمی کسب جایزهی بوکر عربی رفت؛ اما چهار سال بعد بود که توانست با رمان گاه ناچیزی مرگ (موت صغیر) این جایزه را ازآن خود کند. محمدحسن علوان، برای فارسی زبانان تقریبا ناشناخته است و بجز رمان گاه ناچیزی مرگ، اثر دیگری از او به فارسی ترجمه نشده است، اما این رمان واقعا درخشان است و احاطه کامل او را به زندگی ابن عربی و همچنین حکمت اسلامی میرساند. از دیگر کتابهای این نویسنده میتوان به «جرما الترجمان»، «الرحیل»، «القندس»، «طوق الطهارة»، «صوفیا» و «سقف الکفایة» اشاره کرد.
ترجمهی کتاب گاه ناچیزی مرگ
نسخهی اصلی این کتاب در سال ۲۰۱۶ به زبان عربی منتشر شد و پس از اینکه جایزه بوکر عربی را دریافت کرد به چندین زبان مختلف دنیا از جمله فارسی ترجمه شد. این کتاب در ایران توسط مترجم توانمند امیرحسین الهیاری به فارسی برگردانده شده است و توسط نشر مولی به چاپ رسیده است. شما میتوانید کتاب صوتی این اثر را با صدای آرمان سلطانزاده و آزاده رادمهر در وبسایت و اپلیکیشن فیدیبو بشنوید.
کتاب گاه ناچیزی مرگ برای چه کسانی مناسب است؟
در وهلهی اول این کتاب در ژانر زندگینامه نوشته شده است و میتواند برای علاقهمندان به این ژانر بسیار جذاب باشد. علاوه بر آن این کتاب برای علاقهمندان به عرفان و اندیشهی اسلامی بسیار توصیه میشود. همچنین دوستداران ادبیات عرب و کتابهای تاریخی از دیگر مخاطبین این کتاب هستند.
درصورتی که به کتابهای این حوزه علاقهمند هستید، کتابهای شفا از ابوعلی سینا و همچنین عقل سرخ شهاب الدین یحیی سهروردی را میتوانید مطالعه کنید. اگر روزانه فقط یک ساعت به این کتاب گوش دهید بد از گذشت ۲۲ روز این کتاب را تمام خواهید کرد.
کتابهای پیشنهادی
جنایت آلمانی، مکافات روسی
هرکسی به فکر خودش
بچههای سبز
در بخشی از کتاب صوتی گاه ناچیزی مرگ میشنویم
پدرم فریاد زد: «بیا اینجا. از اینجا شنا کن تا آنجا.» بعد تکه آهنی را در آب میانداخت و میگفت برو آن را از ته آب بیاور. این درسها ادامه مییافت، بی که فایدهای داشته باشد. من از شنا بدم میآمد. سردی آب آزارم میداد. پدرم نمیدانست که شنا غوطهور شدن در ملکوت الهی است و تیراندازی گفتن حقیقت به هنگام ترس و اسب سواری سفر برای کسب علوم. او در پی ظواهر بود و من طالب باطن. مرا به کاری وامیداشت که دوست نمیداشتم و چیزی از من میخواست که تاب نمیآوردم. پس شانه خالی میکردم و خشمگین میشد. دستور داد تا از این طرف رودخانه به آن طرف شنا نکردهام از آب بیرون نیایم. گریه و التماس کردم اما او بر حرف او باقی بود. جریان قوی بود و سرد. و پرد بر لب رود ایستاده، دستبهسینه و اخمالود و مرا با نگاهی غضبناک مرا زیر نظر گرفته بود. تا نیمههای رود شنا کردم. بازوانم خسته شد. سعی کردم سرم را بالا نگه دارم. بالاخره به آنسو رسیدم. دست انداختم و خود را بیرون کشیدم. اما پدر فریادزنان تهدید کرد، همین راه را برگرد و بعد سنگی برداشت و به سویم پراند. خسته و لرزان دوباره به آب زدم. سرما چون گرگی منتظر دریدن من بود. کمی شنا کردم و بعد دیدم که جریان آب دارد مرا با خود میبرد. فرو میرفتم و برمیآمدم...