معرفی، خرید و دانلود کتاب بنیادهای نظری جغرافیای سیاسی

سیاست را یکی ازخصائص و از قدیمی ترین مشغله ها و علائق بشری دانسته اند. برخی فلاسفه، انسان را حیوانی سیاسی و زندگی در پولیس و تشکیل حکومت را برآمده از خصلت ذاتی او برشمرده اند. به نظر می رسد کار ویژه ی اصلی و پایدار سیاست، مطالعه جنبه های سیاسی فعالیت های اجتماعی انسان باشد. به اذعان دیگر کسان، سیاست را بخشی از دانش علوم اجتماعی می شمارند که درباره بنیادهای حکومت و دولت بحث و بررسی می کند. گروهی دیگر محدود ساختن دانش سیاست در قلمرو حکومت یا دولت را بر نمی تابند و حوزه دانش سیاست را فراتر از محدوده ی فوق می بینند و سیاست را بررسی جامعه سازمان یافته انسانی می دانند و بیش از هر چیز مطالعه جنبه های سیاسی زندگی جامعه را متصورند. برخی محققان نیز به رابطه ی پویا و تنگاتنگ سیاست با قدرت تأکید و تصریح می نمایند و قدرت را مفهوم بنیادین سیاست دانسته اند. به نظر می رسد مفهوم قدرت هسته و جوهر تمام تحلیل های عرصه سیاست است. این که تمام نحله های فکری عالم سیاست در مغرب زمین، از گذشته تا به امروز به نوعی در تلاش برای کسب، حفظ و بسط قدرت بوده اند تا حدودی ناشی از اهمیت آن بوده و هست. انتخاب پسوند سیاسی و سیاست برای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک و ضرورت شناخت درست تعریف، مفهوم، حیطه و قلمرو سیاست، بنای کتاب بر این اصل استوار بوده است تا در فصل نخست و در حد حوصله و توان خواننده به موضوع سیاست بپردازد و تا حدودی دانشجویان را از پراکندگی و جستجو در کتب سایر رشته ها بی نیاز سازد. یکی از موضوعات مهمی که در این فصل به آن پرداخته شده، موضوع و مفهوم قدرت از ابعاد و زاوایای مختلف است. قدرت یکی از مفاهیم بحث انگیز و جنجال آفرین در حوزه جغرافیای سیاسی، علوم سیاسی، روابط بین الملل، علوم اجتماعی و دیگر رشته های مربوط و مرتبط با موضوع قدرت است. قدرت را می توان توانایی انسان برای تسلط بر دیگران و سایر موضوعات به منظور دست یافتن به اهداف مورد نظر دانست. از سوی دیگر قدرت ملی را می توان به مجموعه توانایی های مادی و معنوی که در قلمرو یک واحد جغرافیایی – سیاسی به نام کشور وجود دارد، در نظر گرفت. برخی متفکران قدرت را دانش مطالعه حکومت می دانند و برخی دیگر مطالعه سیاست و گروهی دیگر دارنده عناصری که می تواند بر رفتار دیگران تأثیر بگذارد، تعریف می نمایند. ناگفته پیداست که سرزمین و جغرافیای کشورها همواره دارای مؤلفه های ثابت و متغیر سازنده قدرت یک کشور محسوب می گردد. در صورتی که حاکمان بتوانند این عناصر را به درستی شناسایی نمایند، می توانند در ساخت قدرت ملی و در راه پیشبرد اهداف ملی خویش موفق عمل نمایند، در غیر این صورت، ضعف قدرت همواره مصادف با نفوذ قدرت دیگران و تأثیر گذاری و تأثیر پذیری اقوام و جوامع از آنان، واگرایی و فروپاشی را به دنبال دارد. هدف بنیادین مطالعه سیاست در قلمرو جغرافیای یک کشور به منظور شناخت و درک تأثیرات و تأثرات رفتار، تصمیمات و اقدامات سیاسی بر روی متغیرهای جغرافیایی، یا به نوعی تأثیر سیاست بر فضا و تأثیر فضا بر سیاست است که در ادامه این فصل به آن پرداخته شده است. در این فصل تلاش نگارنده بر این بوده است تا موضوع سیاست از نگاه تفکر اسلامی که تفاوتی بنیادین با مفهوم غربی و عرفی آن دارد، ولو به ایجاز به دانشجویان بنمایاند. اساساً سیاست در اسلام با نوعی غایت مندی، و هدایت نگری و هدفمندی متعالی مرادف و همراه بوده است. می توان گفت سیاست در اندیشه اسلامی متضمن مفهوم هدایت انسان و جامعه به سوی کمال و هدف نهایی نیز هست. از این نگاه سیاست عبارت از امامت و رهبری جامعه در جهت مصالح دنیوی و اخروی است. در مباحث پایانی این فصل سعی شده است تا به اختصار تعاریفی از صاحب نظران، متخصصان، فلاسفه سیاسی و جغرافی دانان سیاسی از سیاست، قدرت، برخی مفاهیم جغرافیای سیاسی و پاره ای موضوعات مرتبط با این دانش، نظیر سیاست و قدرت از منظر اسلام و دیدگاه متخصصان مسلمان آورده شود. در ادامه این فصل تلاش بر این بوده است تا تعاریف جغرافیای سیاسی از متخصصان خارجی و داخلی ارائه و عرضه گردد و در انتهای این فصل به دو موضوع سیر تحول در جغرافیای سیاسی در چهار دوره متفاوت اما مرتبط پرداخته شده و در نهایت فرآیند جهانی شدن و جغرافیای سیاسی را به بررسی و کنکاش در باره آن اهتمام لازم جهت شناخت جغرافیای سیاسی در عصر «حکومت ملی رو به ضعف و ناتوان» و مؤلفه های در حال تغییر و جهانی شده، به کار رفته است، امید آن که برای دانش پژوهان مفید و مؤثر افتد. به زعم نگارنده این کتاب و بر اساس ساختار کتب مبانی موجود در جغرافیای سیاسی(داخلی و خارجی) تنظیم شده، با این تفاوت اساسی که تلاش بر این بوده است تا ضمن حفظ چارچوب و محتوای جغرافیای سیاسی، به مسائل نوین پدید آمده در چند دهه اخیر در دانش جغرافیای سیاسی جهان در حد توان و ضرورت این کتاب به آن پرداخته شود. از سوی دیگر موضوعات و مؤلفه های جغرافیای سیاسی مطرح شده در این اثر به صورت مصداقی همان موضوع در قلمرو جغرافیای سیاسی اسلام و ایران نیز مطرح شده است که در نوع خود می تواند برای دانشجویان جذاب و علاقه جوانان را برای پژوهش در این دو حوزه برانگیزاند. کتاب مزبور از نه فصل تشکیل شده است: فصل اول: همان طور که شرح آن گذشت شامل تعریف، محتوا و ماهیت علم سیاست، جغرافیای سیاسی و قدرت و نظرات مطروحه درباره آنان را در بر می گیرد. فصل دوم: مفهوم جغرافیایی ملت و سیر تحول آن در جهان و ایران و دیدگاه های ارائه شده در این باره را بررسی می نماید. فصل سوم: سیر شکل گیری ناسیونالیسم در جهان از ابتدا تاکنون را مورد بررسی قرار می دهد، همچنین دیدگاه اسلام و مسلمانان در خصوص این پدیده سیاسی و ورود ناسیونالیسم به ایران را مورد کنکاش قرار می دهد. فصل چهارم: مفهوم سرزمین و قلمرو ملی و تمامیت ارضی از نظر جغرافیای سیاسی را مورد بررسی قرار می دهد. فصل پنجم: مفهوم قلمرو و مرزهای ملی از دیدگاه اسلام را تشریح می نماید. فصل ششم: نظریه امت و تفاوت با ملت را در جغرافیای سیاسی اسلام مورد بحث قرار می دهد. فصل هفتم: نظریه حکومت و دولت را در دستگاه فکری جغرافی دانان سیاسی و متفکران علوم سیاسی و اندیشه سیاسی اسلام را مورد تتبع و بررسی قرار می دهد. فصل هشتم: جغرافیای مرز در جهان، ایران و جهان اسلام را مورد مطالعه و تحقیق قرار می دهد. در پایان از اساتید داوری که این نوشته را با دقت و ظرافت مورد مطالعه قرار داده و پیشنهادات بسیار ارزنده و گره گشایی را به نگارنده عرضه داشته اند، سپاسگزاری می نمایم. همچنین برخود فرض می دانم از همسر فداکار و دختر دلبندم که بخشی از وقتِ با ایشان بودن را به این کتاب اختصاص دادم، تقدیر و تحسین نمایم. بهادر زارعی