جستارهایی از ترویج در توسعه روستایی

از آغازِ کار مروّجی خود در سازمان ترویج کشاورزی ایران، یعنی از سال ۱۳۳۵، به روشنی دریافتم که کارِ مروّجی، در واقع، همان کارِ معلّمی با ویژگی­هایی است که نظام آموزش­ ترویجی را از نظام آموزش­ رسمی دگرسان می­سازد. و از این رو، سال­ها تجربه میدانی همراه با کنکاش در دانش‌افزایی از منابع علمی و عملی در عرصه‌های بومی و ملی و بین­المللی، سرانجام این آمادگی را فراهم کرد تا به تبیین فلسفه وجودی و ارکان و اصول و راهبُردها و روش­های نظام ترویج به عنوان یک مکتب آموزشی بپردازم و آن را معرفی کنم. همزمان، این واقعیت دریافته شد که این نظام ـ که علی­الاصول برای توسعه کشاورزی بنیانگذاری شده و در زمینه‌های مربوط ریشه دوانده است، مستعد کاربَری و کاربُرد در زمینه­هایی دیگر چون: توسعه منابع طبیعی، حفاظت از محیط زیست، توسعه تشکّل­های تعاونی، توسعه مدیریت روستایی، توسعه ابنیه روستایی، توسعه کشاورزی اُرگانیک، توانمندسازی گروه‌های ویژه، توسعه صنایع تبدیلی، مهارت آموزی‌های ویژه به زنان روستایی، پرورش جوانان به عنوان کشاورزان آینده، توسعه صنایع دستی و روستایی، آموزش برای آماده­سازی توده­های جمعیتی در جریان مقابله با بلایای طبیعی، توانمندسازی توده­های جمعیتی برای بازیافت از ضایعات و نظیر آن است. بر این مبناست که در این ­کتاب چهارچوب مکتب آموزشی ترویج برای کاربَری وکاربُرد در برخی از این زمینه‌ها در نظرگرفته شده و به عنوان یک جُستار مطرح شده است. و بدین­سبب، همان‌گونه که از مطالعه متن جُستارها برمی­آید، پیداست که چهارچوب مکتب آموزشی ترویج مشتمل بر ارکان و اصول و اهداف و راهبُردها و روش‌های آموزشی برای هر یک از زمینه‌های مستعد کاربَری و کاربُرد تکرار شده است و چاره‌ای هم جز این تکرارها نبوده است؛ بلکه قابلیت کاربَری وکاربُرد این مکتب در هر یک از زمینه‌های مورد نظر به مرحله بررسی و بحث و آزمون عملی گذارده شود و برآیند آن­ها هویدا گردد.